Przyzwyczailiœmy się do tego, że wiara katolicka jest przekazywana z pokolenia na pokolenie drogą narracji i naœladowania zwyczajów. Metodę tę precyzyjnie wyraża łaciński termin traditio (przekaz, od „tradere” - przekazywać), który nie wyraża bynajmniej koncepcji „trzymania się tradycyjnego sposobu życia”, ale oznacza raczej  „przekaz wiary z ojca na syna”. Kluczową rolę pełni przy tym przynależnoœć szerokich grup społecznych – a nawet całych narodów –  do wielkiej rodziny Koœcioła. Gdy zatem w trakcie jego dziejów pojawiają  jakieœ „nowinki”, to znaczy nauki lub interpretacje, które dotąd były nieznane, bada się je przede wszystkim pod kątem zakorzenienia w Tradycji (rozumianej jako niezmienny depozyt wiary nieustannie przekazywany w formie zrozumiałej dla kolejnych pokoleń wierzących). Gdy okazuje się, że takiego zakorzenienia brak i że nic podobnego nigdy nie było głoszone (nawet w formie zalążkowej) od samego początku działalnoœci Apostołów, to orzeka się odstępstwo od autentycznej nauki Chrystusa i potępia. Taka metoda niewątpliwie chroni Koœciół od przypadkowego dostosowywania się do zmieniających się obyczajów i prądów myœlowych kolejnych epok i pomaga mu w zachowaniu autentycznoœci. Niemniej nie jest w stanie odpowiedzieć na zasadnicze pytanie, które nęka współczesnego człowieka już co najmniej od trzystu lat: dlaczego zawierająca takie a nie inne prawdy i tak funkcjonująca religia miałaby być bardziej prawdziwa od innych? Koœciół zwykł był bardzo długo na to odpowiadać, że Bóg w swym Objawieniu nie mógł ludzi oszukać i wobec tego trzeba całą jego naukę pokornie przyjąć, nawet jeœli rozum niejednokrotnie się przeciw temu buntuje. Dlatego właœnie w katechezie przekazuje się setki prawd, przykazań i obyczajów, którym się trzeba bezkrytycznie poddać, aby stać się tzw. dobrym katolikiem i osiągnąć zbawienie, sprawiając niekiedy wrażenie, że wiara jest rodzajem kapitulacji rozumu wobec autorytetu, sentymentalnej fascynacji, konformistycznego trzymania się zastanej obyczajowoœci, zaspokajania potrzeb religijnych itp. itd., ale nie jest przenigdy racjonalnym wyborem, poprzez który człowiek osiąga spełnienie swych najgłębszych aspiracji.

Czyżby wiara stała się niepotrzebna?

Jakby na przekór tej konkluzji możemy przeczytać już we wczesnej księdze ST znamienne słowa Mojżesza:

Patrzcie, nauczałem was praw i nakazów, jak mi rozkazał czynić Pan, Bóg mój, abyœcie je wypełniali w ziemi, do której idziecie, by objąć ją w posiadanie. Strzeżcie ich i wypełniajcie je, bo one są waszą mądroœcią i umiejętnoœcią w oczach narodów, które usłyszawszy o tych prawach powiedzą: ŤZ pewnoœcią ten wielki naród to lud mądry i rozumnyť. Bo któryż naród wielki ma bogów tak bliskich, jak Pan, Bóg nasz, ilekroć Go wzywamy? Któryż naród wielki ma prawa i nakazy tak sprawiedliwe, jak całe to Prawo, które ja wam dziœ daję? (Pwt 4,5-8)

Tymczasem my nie od dziœ odnosimy wrażenie, że przeciętny katechizowany ma w głowie sieczkę intelektualną, którą z trudem można by przyrównać do mądroœci, i która wpaja mu obawę przed przekroczeniem skomplikowanych „reguł gry”, które mają zaprowadzić go do nieba. Nie jest dumny z tego, że został w szczególny sposób uprzywilejowany, że jest dziedzicem obietnic Chrystusa, ale raczej wciąż wstydzi się, że to wszystko, w co wierzy, jest tak mało przekonujące, spójne i praktyczne. W otaczającej nas cywilizacji, której siłą napędową jest nauka, technologia i przedsiębiorczoœć, wygląda na jakąœ „żywą skamienielinę” zamierzchłej epoki, a nie na awangardę ludzkoœci. Kiedyœ przynajmniej trzymano się religii, bo dawała wiernym nadzieję na Bożą interwencję w ich obronie w obliczu licznych kataklizmów i zmuszała do tego, aby żyć moralnie. Z czasem jednak okazało się, że człowiek sam potrafi rozwiązać większoœć problemów, z którymi przedtem zwracał się do Boga (czy też pogańskich bóstw) – i wobec tego wiara przestała mu jakby być potrzebna. A w każdym razie przestała być utożsamiana z mądroœcią życia.