Wprowadzenie

37. Przez swe Kościoły partykularne Kościół katolicki jest obecny w wielu miejscach i regionach, w których współżyje z innymi Kościołami i Wspólnotami eklezjalnymi. Regiony te mają własną specyfikę duchową, etniczną, polityczną i kulturalną. W wielu przypadkach w regionach tych inne Kościoły i Wspólnoty eklezjalne cieszą się wielkim autorytetem religijnym: regiony te odpowiadają często terytorium Synodu Wschodnich Kościołów Katolickich lub Konferencji Biskupiej.

38. W konsekwencji partykularny Kościół katolicki lub wiele Kościołów partykularnych, działających razem, może się znaleźć w sytuacji bardzo korzystnej dla nawiązania kontaktu na tej płaszczyźnie z innymi Kościołami lub Wspólnotami eklezjalnymi. Mogą one nawiązywać między sobą owocne kontakty ekumeniczne, korzystne dla ruchu ekumenicznego w swej całości^[50].

39. Sobór Watykański II powierzył w sposób szczególny zadanie ekumeniczne „biskupom na całym świecie, by je odpowiednio popierali i roztropnie nim kierowali”^[51]. Zalecenie to, wprowadzane już często w życie przez poszczególnych biskupów, przez Synody Katolickich Kościołów Wschodnich lub przez Konferencje Episkopatu, znalazło swój wyraz w Kodeksie Prawa Kanonicznego. W odniesieniu do Kościoła Łacińskiego CIC, kan. 755, stwierdza:

„Par. 1. Do całego Kolegium Biskupiego i Stolicy Apostolskiej należy przede wszystkim popieranie ruchu ekumenicznego i kierowanie nim wśród katolików. Jego celem jest przywrócenie jedności wśród wszystkich chrześcijan, do czego zobowiązany jest Kościół wolą Chrystusa.

Par. 2. Również biskupi oraz, zgodnie z prawem, Konferencje Episkopatu, mają popierać tę jedność i stosownie do różnych potrzeb i pożytku, wydawać praktyczne normy, przy uwzględnieniu przepisów wydanych w tej sprawie przez najwyższą władzę kościelną”.

Gdy chodzi o katolickie Kościoły wschodnie, CCEOr, kan. 902–904, par. l stwierdza:

Kan. 902: „Ekumenizm, czyli popieranie jedności chrześcijan, dotyczy całego Kościoła. Wszyscy wierni, zwłaszcza pasterze, powinni modlić się o tę pełną jedność Kościoła, jakiej pragnął Pan, i pracować dla niej z mądrością, uczestnicząc w dziele ekumenicznym, wzbudzonym łaską Ducha Świętego”.

Kan. 903: „Katolickie Kościoły wschodnie mają szczególne zadanie popierania jedności między wszystkimi Kościołami wschodnimi, przede wszystkim przez modlitwę, przez przykład życia, przez religijną wierność wobec dawnych tradycji Kościołów wschodnich, przez lepsze poznanie wzajemne, przez współpracę i braterskie poszanowanie rzeczy i umysłów”.

Kan. 904, par. 1: „W każdym Kościele o własnym prawie inicjatywy ruchu ekumenicznego niech będą starannie popierane przez specjalne dyspozycje prawa partykularnego, podczas gdy Apostolska Stolica Rzymska kieruje tym ruchem dla całego Kościoła”.

40. W świetle tej szczególnej kompetencji w popieraniu i kierowaniu pracą ekumeniczną, sprawą indywidualnej odpowiedzialności biskupów diecezjalnych, Synodów Katolickich Kościołów Wschodnich lub Konferencji Biskupich jest ustalanie norm, według których osoby lub opisane niżej komisje poprowadzą działalność im przyznaną i będą czuwały nad stosowaniem tychże norm. Co więcej, trzeba czuwać nad tym, by ci, którym ekumeniczne odpowiedzialności zostaną powierzone, mieli odpowiednią świadomość katolickich zasad ekumenizmu i zostali starannie przygotowani do realizacji tego zadania.

Diecezjalny delegat do spraw ekumenizmu

41. W diecezjach trzeba, by biskup mianował kompetentną osobę jako diecezjalnego delegata do spraw ekumenicznych. Osoba ta mogłaby mieć zadanie ożywiania diecezjalnej komisji ekumenicznej i koordynowania jej prac, jak o tym wspomniano w numerze 44 (bądź też prowadzenia takich prac, gdyby taka komisja nie istniała). Będąc bliskim współpracownikiem biskupa i z odpowiednią jego pomocą, osoba ta będzie popierała różne inicjatywy modlitewne na rzecz jedności chrześcijan w diecezji, czuwała nad tym, aby postawy ekumeniczne wpływały na działania diecezji, konkretyzowała szczególne potrzeby diecezji i informowała o nich diecezję. Delegat ten jest również odpowiedzialny, jako przedstawiciel wspólnoty katolickiej, w jej kontaktach z innymi Kościołami i Wspólnotami eklezjalnymi oraz ich kierownikami; ułatwia ich kontakty z biskupem miejscowym, duchowieństwem i laikatem na różnych płaszczyznach. Będzie on doradcą w dziedzinie ekumenicznej biskupa oraz innych instancji diecezjalnych i ułatwi dzielenie się doświadczeniami oraz inicjatywami ekumenicznymi między pasterzami i organizacjami diecezjalnymi. Będzie czuwał nad podtrzymywaniem kontaktów z delegatami lub komisjami z innych diecezji. Nawet tam, gdzie katolicy stanowią większość, bądź też w diecezjach mających bardzo skromny personel i zasoby, zaleca się, aby taki delegat (czy delegatka) diecezjalny został mianowany celem zrealizowania działań wyżej wzmiankowanych, na ile to jest tylko możliwe i stosowne.

Komisja lub sekretariat ekumeniczny diecezji

42. Biskup diecezji zorganizuje, poza delegatem diecezjalnym do spraw ekumenicznych, radę, komisję lub sekretariat mający wcielać w życie dyrektywy lub wskazania, jakie może on wydać, oraz – w sposób bardziej ogólny – popierać działalność ekumeniczną danej diecezji^[52]. Tam, gdzie okoliczności tego wymagają, może się zjednoczyć ze sobą więcej diecezji, aby utworzyć taką komisję lub sekretariat.

43. Komisja lub sekretariat powinien reprezentować całość diecezji i – ogólnie rzecz biorąc – starać się rozumieć członków duchowieństwa, zakonników, zakonnice i świeckich, mających różne kompetencje, zwłaszcza zaś osoby posiadające szczególną kompetencję ekumeniczną. Jest rzeczą pożądaną, by przedstawiciele rady kapłańskiej, rady duszpasterskiej oraz seminariów diecezjalnych lub regionalnych byli także członkami komisji lub sekretariatu.

Komisja ta powinna współpracować z instytucjami lub dziełami ekumenicznymi już istniejącymi bądź też mającymi być powołanymi do życia, wykorzystując ich współudział, gdy tylko nadarzy się po temu okazja. Powinna także być gotowa spieszyć z pomocą diecezjalnemu delegatowi do spraw ekumenizmu oraz być do dyspozycji innych dzieł diecezjalnych lub inicjatyw prywatnych celem wzajemnej wymiany informacji i idei. Byłoby rzeczą szczególnie ważną, gdyby istniały kontakty z parafiami i organizacjami parafialnymi, z inicjatywami apostolskimi, podejmowanymi przez członków instytutów życia konsekrowanego oraz stowarzyszeń życia apostolskiego, jak też z ruchami i stowarzyszeniami osób świeckich.

44. Poza funkcjami dotąd jej przyznanymi komisja ta powinna:

a) wprowadzić w czyn decyzję biskupa diecezjalnego dotyczącą zastosowania nauki i dyrektyw Soboru Watykańskiego II na temat ekumenizmu, jak też dokumentów posoborowych, wydanych przez Stolicę Apostolską, Synody Wschodnich Kościołów Katolickich i Konferencję Episkopatu;

b) podtrzymywać relacje z terytorialną komisją ekumeniczną (cfr. infra) oraz dostosowywać jej rady i sugestie do warunków lokalnych. Gdy sytuacja tego wymaga, poleca się wysyłać informacje dotyczące pewnych doświadczeń i ich rezultatów, jak też inne pożyteczne informacje do Papieskiej Rady ds. Jedności Chrześcijan;

c) popierać ekumenizm duchowy, zgodnie z zasadami podanymi w soborowym Dekrecie o ekumenizmie i w innych miejscach tego Dyrektorium, dotyczących modlitwy, publicznej i prywatnej, o jedność chrześcijan;

d) ofiarować swoją pomoc i wsparcie za pomocą tego rodzaju środków, jak pomieszczenia oraz seminaria służące formacji ekumenicznej duchowieństwa i świeckich, odpowiedniemu wcieleniu w życie wymiaru ekumenicznego we wszystkich jego aspektach ze szczególnym uwzględnieniem sposobu, w jaki alumni przygotowywani są do uwzględnienia tego wymiaru ekumenicznego w przepowiadaniu, katechezie i w innych formach nauczania oraz w działalności duszpasterskiej (na przykład w duszpasterstwie małżeństw mieszanych) itd.;

e) popierać życzliwość i miłość między katolikami i innymi chrześcijanami, z którymi nie ma jeszcze pełnej komunii eklezjalnej, kierując się sugestiami i dyrektywami podanymi nieco dalej (zwłaszcza w numerach 205–218);

f) wziąć w swe ręce inicjatywę i kierować rozmowami oraz naradami z chrześcijanami z innych wyznań, mając w świadomości to, że wypada dostosować się do odrębności uczestników i do przedmiotu dialogu^[53];

g) sugerować ekspertów zaangażowanych w dialog na poziomie diecezji z innymi Kościołami i Wspólnotami eklezjalnymi;

h) popierać, we współpracy z innymi organizacjami diecezjalnymi i z innymi chrześcijanami, wspólne świadectwo wiary chrześcijańskiej w miarę możliwości, a także wspólne działanie w takich dziedzinach, jak wychowanie, moralność publiczna i prywatna, sprawiedliwość społeczna, sprawy związane z kulturą, z nauką i sztuką^[54];

i) proponować biskupom wymianę obserwatorów i osób zaproszonych na ważne konferencje, Synody, instalację zwierzchników religijnych na inne tego rodzaju okazje.

45. W diecezjach powinno się mobilizować parafie do udziału w inicjatywach ekumenicznych, podejmowanych na właściwej im płaszczyźnie, a gdy to możliwe, powoływać grupy mające urzeczywistnić tę działalność (cfr. infra, nr 67). Powinny one utrzymywać stałą i ścisłą więź z władzami diecezji, wymieniać z nimi, jak też z innymi parafiami i grupami, swoje informacje i doświadczenia.

Komisja ekumeniczna Synodów Wschodnich Kościołów Katolickich i Konferencji Episkopatu

46. Każdy Synod Wschodnich Kościołów Katolickich i każda Konferencja Episkopatu, zgodnie z własną procedurą, powołują komisję episkopatu ds. ekumenizmu z odpowiednimi ekspertami, mężczyznami i niewiastami, wybranymi spośród duchowieństwa, zakonników, zakonnic i świeckich. W miarę możliwości komisję tę będzie wspierał stały sekretariat. Komisja ta, której metodę pracy określają statuty Synodów lub Konferencji, będzie miała na celu przedkładanie sugestii natury ekumenicznej oraz podawanie konkretnych sposobów działania, zgodnych z prawodawstwem, dyrektywami oraz prawomocnymi istniejącymi zwyczajami kościelnymi, uwzględniając przy tym konkretne możliwości danego regionu. Trzeba brać pod uwagę wszystkie okoliczności miejsca i osób na danym terenie, ale uwzględniać zarazem wymiar Kościoła powszechnego. W przypadku, gdy mała liczba członków Konferencji Biskupiej nie pozwoli na utworzenie takiej komisji episkopatu, trzeba, by przynajmniej jeden biskup został mianowany jako odpowiedzialny za zadania ekumeniczne, wskazane infra w n. 47.

47. Funkcje tej komisji obejmują to, co zostało wymienione wyżej w numerze 44, w miarę, jak wiążą się one z kompetencją Synodów Wschodnich Kościołów Katolickich lub Konferencji Biskupiej. Komisja winna jednak zająć się także innymi zadaniami, z których podajemy kilka w formie przykładów:

a) wcielić w życie normy instrukcji Stolicy Świętej w tej dziedzinie;

b) doradzać i asystować biskupom, którzy tworzą komisję ekumeniczną w swojej diecezji, oraz pobudzać współpracę między osobami odpowiedzialnymi w diecezji za ekumenizm a samymi komisjami, organizując na przykład spotkania okresowe delegatów i przedstawicieli komisji diecezjalnych;

c) popierać, a tam, gdzie to wypada, wspierać także inne komisje Konferencji Biskupiej i Synodów Katolickich Kościołów Wschodnich w uwzględnianiu ekumenicznego wymiaru pracy tejże Konferencji, jej deklaracji publicznych itd.;

d) wspierać współpracę między chrześcijanami, spiesząc na przykład z pomocą materialną i duchową tam, gdzie to możliwe, nie tylko istniejącym organizacjom ekumenicznym, ale i przedsięwzięciom ekumenicznym, wymagającym poparcia, w dziedzinie nauczania i badań, jak też duszpasterstwa i pogłębienia życia chrześcijańskiego, zgodnie ze wskazaniami soborowego dekretu o ekumenizmie w numerach 9–12.

e) wprowadzić konsultacje i dialog ze zwierzchnikami Kościołów i z radami Kościołów istniejących na płaszczyźnie narodowej lub terytorialnej (ale nie pokrywającej się z diecezją) i tworzyć struktury odpowiednie do tych dialogów;

f) wyznaczyć ekspertów upoważnionych oficjalnie przez Kościół do udziału w konsultacjach i w dialogu z ekspertami Kościołów, Wspólnot kościelnych i wspomnianych wyżej organizacji;

g) podtrzymywać odniesienia oraz czynną współpracę ze strukturami ekumenicznymi, prowadzonymi przez instytuty życia konsekrowanego i stowarzyszenia życia apostolskiego, jak też przez inne organizacje katolickie w ramach danego terytorium;

h) organizować wymianę obserwatorów i osób zapraszanych z okazji ważnych zgromadzeń kościelnych i innych wydarzeń tego rodzaju na płaszczyźnie narodowej lub terytorialnej;

i) informować biskupów danej Konferencji i Synodów o rozwoju dialogów prowadzonych na ich terytorium; przekazywać te informacje Papieskiej Radzie ds. Jedności Chrześcijan w Rzymie w taki sposób, by wzajemna wymiana zdań i doświadczenia oraz owoce dialogu mogły służyć innym dialogom prowadzonym na różnych poziomach życia Kościoła;

j) ogólnie rzecz biorąc, podtrzymywać relacje między Synodami Wschodnich Kościołów Katolickich lub Konferencji Biskupich w tym, co dotyczy zagadnień ekumenicznych, a Papieską Radą ds. Jedności Chrześcijan w Rzymie, jak też z komisjami ekumenicznymi innych Konferencji terytorialnych.

Struktury ekumeniczne w innych kontekstach kościelnych

48. Organizmy ponadnarodowe o różnych formach, które zapewniają współprace i wzajemne podtrzymywanie więzi między Konferencjami Biskupimi, będą miały także takie struktury, które pozwolą nadać wymiar ekumeniczny ich pracy. Zakres i forma ich działalności powinny być określone statutami i regulaminami właściwymi dla każdego z tych organizmów oraz dostosowanymi do możliwości danego terytorium.

49. W Kościele katolickim istnieją wspólnoty i organizacje, mające specyficznemiejsce w przyczynianiu się do apostolskiego życia Kościoła. Chociaż nie uczestniczą one bezpośrednio w opisanych wyżej strukturach ekumenicznych, to przecież ich praca ma często ważki wymiar ekumeniczny i powinna być zorganizowana w odpowiednich strukturach zgodnych z celem danej organizacji. Pośród tych wspólnot i organizacji znajdują się instytuty życia konsekrowanego, stowarzyszenia życia apostolskiego oraz różne organizacje wiernych katolików.

Instytuty życia konsekrowanego i stowarzyszenia życia apostolskiego

50. Ponieważ troska o przywrócenie jedności chrześcijan obejmuje cały Kościół, 114 duchowieństwo oraz laików^[55], zakony, zgromadzenia zakonne oraz stowarzyszenia życia apostolskiego, z samej natury swego zaangażowania się w Kościół i ze względu na kontekst, w jakim żyją, mają one szczególną okazję popierać myśl i działania ekumeniczne. Zgodnie z własnymi charyzmatami i konstytucjami – które są niekiedy nawet wcześniejsze od podziału chrześcijan – oraz w świetle ducha i celowości danych instytutów, powinny one stosować, w miarę konkretnych możliwości i ograniczeń podawanych przez reguły ich życia, następujące postawy i działania:

a) uświadamiać sobie ekumeniczną wagę swych własnych szczególnych form życia, jako że nawrócenie serca, świętość osobista, modlitwa publiczna i prywatna oraz bezinteresowna służba Kościołowi i światu są samym sercem ruchu ekumenicznego;

b) przyczyniać się do zrozumienia ekumenicznego wymiaru powołania wszystkich chrześcijan do świętości życia, stwarzając okazję do rozwijania formacji duchowej, kontemplacji, adoracji i wielbienia oraz służby bliźniemu;

c) uwzględniając okoliczności miejsca i osób, organizować spotkania z chrześcijanami różnych Kościołów i Wspólnot eklezjalnych, mające na celu modlitwę liturgiczną, rekolekcje, ćwiczenia duchowe oraz głębsze zrozumienie duchowych tradycji chrześcijan;

d) podtrzymywać relacje z klasztorami lub wspólnotami życia wspólnego innych Wspólnot chrześcijańskich celem wymiany bogactw duchowych i intelektualnych oraz doświadczeń życia apostolskiego, albowiem wzrost charyzmatów zakonnych tych Wspólnot może być realnym ich wkładem do całego ruchu ekumenicznego. Mogłoby w ten sposób się zrodzić owocne współzawodnictwo duchowe;

e) kierować własnymi instytucjami wychowawczymi, tak licznymi i zróżnicowanymi, mając na uwadze działalność ekumeniczną, zgodnie z zasadami podanymi dalej w niniejszym Dyrektorium;

f) współpracować z innymi chrześcijanami we wspólnym działaniu na rzecz sprawiedliwości społecznej, rozwoju ekonomicznego, polepszenia zdrowia i wychowania, ekologii, pokoju oraz pojednania między narodami i wspólnotami.

g) „O ile pozwalają warunki religijne, działalność ekumeniczną należy tak rozwijać, aby katolicy po bratersku współpracowali z braćmi odłączonymi, według norm Dekretu o ekumenizmie, przez wspólne w danym razie wyznawanie wobec narodów wiary w Boga i w Jezusa Chrystusa oraz przez współpracę zarówno na polu społecznym i technicznym, jak też kulturalnym i religijnym, z wykluczeniem jednak wszelkiego pozoru indyferentyzmu i pomieszania pojęć, jak też niezdrowej rywalizacji. Niech współpracują przede wszystkim dla Chrystusa, swojego wspólnego Pana: Jego imię niech ich jednoczy!”^[56]

W wykonywaniu tych działań powinni przestrzegać norm podanych przez biskupa diecezji, Synody Katolickich Kościołów Wschodnich lub Konferencje Biskupie, odnośnie do pracy ekumenicznej, traktowanej jako element ich współdziałania z całokształtem apostolstwa na danym terytorium. Będą podtrzymywali ścisłe relacje z różnymi komisjami ekumenicznymi, diecezjalnymi lub narodowymi, a tam, gdzie to jest wskazane, z Papieską Radą ds. Jedności Chrześcijan.

51. Jest rzeczą bardzo wskazaną, aby w realizacji tej działalności ekumenicznej różne instytuty życia konsekrowanego i stowarzyszenia życia apostolskiego mianowały, na poziomie swej władzy centralnej, delegata lub komisję zobowiązaną do popierania i zapewniania ich zaangażowania ekumenicznego. Funkcja tych delegatów czy komisji będzie polegała na popieraniu formacji ekumenicznej wszystkich członków, na wspieraniu specjalnej formacji ekumenicznej doradców do spraw ekumenicznych przy odpowiednich autorytetach na płaszczyźnie generalnej i lokalnej tychże instytutów i stowarzyszeń, a zwłaszcza na wcielaniu w życie i zapewnieniu działań wyżej opisanych (nr 50).

Organizacje wiernych

52. Organizacje wiernych katolików na określonym terytorium czy w danym narodzie, jak też organizacje międzynarodowe, mające na przykład na celu odnowę duchową, działalność na rzecz pokoju i sprawiedliwości społecznej, wychowanie na różnych płaszczyznach, ekonomiczne wspieranie kraju oraz instytucji itd., niech rozwijają ekumeniczne aspekty własnych poczynań. Niech czuwają nad tym, by ekumeniczny wymiar ich pracy cieszył się wystarczającą uwagą, a nawet, jeśli zachodzi taka potrzeba, niech go wyrażą we własnych statutach i strukturach. Wykonując zaś własną działalność ekumeniczną, niech pozostają w ścisłej relacji z terytorialnymi i lokalnymi komisjami ekumenicznymi oraz – jeśli okoliczności to sugerują – z Papieską Radą ds. Jedności Chrześcijan, celem pożytecznej wymiany doświadczeń i porad.

Papieska Rada do Spraw Jedności Chrześcijan

53. Na płaszczyźnie Kościoła powszechnego Papieska Rada ds. Jedności Chrześcijan, będąca jednym z dykasteriów Kurii Rzymskiej, ma kompetencję oraz zadanie popierania pełnej komunii wszystkich chrześcijan. Konstytucja apostolska Pastor bonus (por. wyżej, nr 6) stwierdza, że z jednej strony ta Rada popiera ducha i działalność ekumeniczną w łonie Kościoła katolickiego, z drugiej zaś podtrzymuje relacje z innymi Kościołami i Wspólnotami kościelnymi.

a) Papieska Rada zajmuje się odpowiednią interpretacją zasad ekumenizmu oraz środkami umożliwiającymi wprowadzenie ich w praktykę; realizuje postanowienia Soboru Watykańskiego II dotyczące ekumenizmu; popiera i towarzyszy grupom narodowym oraz międzynarodowym, które pracują na rzecz jedności chrześcijan, i stara się koordynować ich pracę.

b) Organizuje oficjalne dialogi z innymi Kościołami i Wspólnotami kościelnymi na płaszczyźnie międzynarodowej; deleguje obserwatorów katolickich na Konferencje i zgromadzenia tych instytucji oraz innych organizacji ekumenicznych i zaprasza ich obserwatorów na odpowiednie zebrania Kościoła katolickiego, jeśli to zostało uznane za stosowne.

54. Aby wypełnić te funkcje, Papieska Rada ds. Jedności Chrześcijan publikuje od czasu do czasu wskazania i dyrektywy dotyczące całego Kościoła katolickiego.

Co więcej, pozostaje w stałym kontakcie z Synodami Wschodnich Kościołów Katolickich i z Konferencjami Biskupimi, z ich komisjami ekumenicznymi oraz z biskupami i organizacjami w łonie Kościoła katolickiego. Koordynacja działalności ekumenicznej całego Kościoła katolickiego wymaga, by te kontakty były wzajemne. Wypada więc, aby Rada była informowana o ważnych inicjatywach podejmowanych na różnych poziomach życia Kościoła. Jest to konieczne zwłaszcza wtedy, gdy inicjatywy te mają wydźwięk międzynarodowy, jak też gdy ważne dialogi są organizowane na płaszczyźnie narodowej czy też terytorialnej z innymi Kościołami czy Wspólnotami eklezjalnymi. Wzajemna wymiana informacji i porad wpływa korzystnie na działalność ekumeniczną na płaszczyźnie międzynarodowej, jak też na innych płaszczyznach życia Kościoła. Wszystko, co wzmacnia rozwój harmonii i spójnego działania ekumenicznego, przyczynia się także do umocnienia komunii w łonie Kościoła katolickiego.

P R Z Y P I S Y :

^[50] Por. niżej, n. 166-171.
^[51] DE 4.
^[52] Por. CCEOr, kan. 904 § 1; CIC, kan. 755 § 2.
^[53] Por. DE 9 i 11; Refleksje i sugestie dotyczące dialogu ekumenicznego.
^[54] Por. DE 12; DM 12; Współpraca ekumeniczna na płaszczyźnie…, nr 3.
^[55] Por. DE 5
^[56] DM 15, a także 5 i 29; EN 23, 28, 77. Por. też niżej, n. 205–209.

Napisz komentarz (0 Komentarze)