Duch Święty prowadził Kościół w każdej epoce, uposażając wiernych w wielorakie dary. Dzięki Niemu Lud Boży zachowuje nieustannie młodzieńczą żywotność. Odnowa Charyzmatyczna w Kościele jest znamiennym wyrazem tej żywotności dzisiaj i — jak to określił Jan Paweł II — jest żywym potwierdzeniem tego, co Duch mówi do Kościołów (Ap 2,7) przy końcu drugiego tysiąclecia^[1]. W 1999 roku obchodziliśmy trzydziestą rocznicę powstania Odnowy Charyzmatycznej w Kościele katolickim. Entuzjazm i owocność Odnowy z pewnością świadczą o potężnej obecności Ducha Świętego działającego w Kościele w ciągu tych lat, które nastąpiły po Soborze Watykańskim II.

Gdy po zakończeniu Vaticanum II jego uczestnicy jak również wielu obserwatorów pytało, czy ambitny program odnowy sformułowany przez Ojców Soboru przybierze realne kształty w życiu i działalności Kościoła, czy też pozostanie jedynie pamiątką szlachetnych aspiracji, Duch Święty rozpoczął swoje działanie. Zaledwie w kilka miesięcy po zakończeniu Soboru grupa katolickich pracowników naukowych i studentów w Stanach Zjednoczonych doświadczyła duchowej przemiany, której towarzyszyło ujawnienie się różnych charyzmatów Ducha Świętego. Było to początkiem katolickiej Odnowy Charyzmatycznej^[2].

Ruch ten szybko się rozprzestrzenił i coraz częściej bywa nazywany Odnową w Duchu Świętym. Istnieje słuszna tendencja do unikania określenia „ruch”, albowiem termin ten sugeruje, że Odnowa jest zjawiskiem stworzonym przez ludzi i przez to rezultatem przede wszystkim ludzkiego wysiłku, co nie jest zgodne z rzeczywistością^[3]. Również określenie „charyzmatyczna” używane jest wyjątkowo i należałoby je wyjaśnić. Nie ma znaczenia ograniczającego, ponieważ cały Kościół i każdy chrześcijanin jest charyzmatyczny, więc użycie terminu wskazuje na wszystkie dary Ducha Świętego i słuszną potrzebę korzystania z nich do osiągnięcia pełni życia w Duchu Świętym. Chociaż wszelka prawdziwa odnowa pochodzi od Ducha Świętego i wszystkie duchowe ruchy mogłyby przyjąć nazwę „Odnowa w Duchu Świętym”, to jednak historycznie rzecz biorąc nazwa ta została zarezerwowana dla odnowy, która rozpoczęła się w 1967 roku w Stanach Zjednoczonych^[4] w grupach modlitewnych

Sobór Watykański II otworzył drogę katolickiej Odnowie Charyzmatycznej wprowadzając do dokumentacji soborowej liczne wzmianki o Duchu Świętym, podkreślając zwłaszcza Jego zbawczą obecność w Kościele i świecie oraz akcentując rolę i miejsce, jakie Duch Święty znajduje w historii zbawienia. Wprawdzie protestanckie ruchy odnowy rzeczywiście poprzedziły katolicką Odnowę Charyzmatyczną, jednak podstawy są tu wspólne: świadectwo Nowego Testamentu i życie pierwotnego Kościoła. Soborowy Dekret o ekumenizmie zaleca, aby uznać, że „cokolwiek sprawia łaska Ducha Świętego w odłączonych braciach, może również nam posłużyć ku zbudowaniu”^[5]. W innych dokumentach soborowych Ojcowie stwierdzają, że Zielone Świątki wciąż trwają w Kościele, a Duch Boży działa jak chce i kiedy chce. Kościół jest wspólnotą Ludu Bożego, którą Duch Święty uposaża w rozmaite dary hierarchiczne i charyzmatyczne, tak zwyczajne jak i nadzwyczajne, poprzez które kieruje Kościołem i przyozdabia go owocami^[6].

W pierwszych zdaniach wstępu padło stwierdzenie, iż Duch Święty rozpoczął swoje działanie przez duchową odnowę. Otóż Odnowa w Duchu Świętym nie wypływa ściśle z programowej duchowości, którą przedstawił Kościół widzialny i nauczający, podsuwający wierzącemu sposób zachowania zarówno w liturgii i w pobożności, jak i w moralności i doktrynie. Nie pochodzi też z duchowości samorodnej takiej, która w głównej mierze kieruje się własnymi przemyśleniami. Jej duchowość można określić jako pneumatyczną, to znaczy taką, w której osoba buduje swoje życie duchowe (oczywiście nie całkowicie) na poznaniu i odczuciu Zmartwychwstałego Pana w Duchu Świętym. To poznanie i odczucie wpływa zarazem na codzienne życie danej osoby. Kościół nawołuje katolików zaangażowanych w Odnowę Charyzmatyczną do posłuszeństwa i pragnie nimi kierować, ponieważ dla uniknięcia złudzeń potrzebne jest rozeznawanie tego, co rzeczywiście pochodzi od Boga. Jednak nie przychodzi to łatwo, gdyż teologia zbyt słabo opracowała te zagadnienia, które znajdują się w centrum zainteresowań uczestników Odnowy Charyzmatycznej: działanie Ducha Świętego, doświadczenie religijne, charyzmaty, nowe formy modlitwy, rola laikatu czy praktyka ekumeniczna.

Duszpasterze i teolodzy różnie oceniają Odnowę Charyzmatyczną. Jedni traktują ją jako najbardziej znaczący fenomen religijny we współczesnym Kościele katolickim, inni uważają ją za marginesowe zjawisko życia religijnego i kolektywną formę religijnej psychozy ekstatycznej. Podzielone opinie świadczą o wieloznaczności katolickiej Odnowy Charyzmatycznej, zaś rosnące nią zainteresowanie jest znakiem czasu świadczącym o aktualności poruszanego zagadnienia.

Chociaż zwiększa się ilość publikacji na temat Odnowy, ciągle można się spotkać z niedoinformowaniem, a nawet mitologizacją tego zjawiska. Dostępne opracowania pochodzą często z drugiej ręki i nie zawsze mogą być uznane za rzeczowe i obiektywne. Nierzadko zdarza się, że ci, którzy podejmują decyzje dotyczące Odnowy Charyzmatycznej lub wypowiadają się na jej temat, nie znają poważnych dokumentów kościelnych, które są w pewnym sensie autorytatywną wypowiedzią orientującą Odnowę Charyzmatyczną w Kościele katolickim teologicznie i duszpastersko.

Doniosłość problemu i wyjątkowa aktualność „wydarzenia” Odnowy w Duchu Świętym przyzywa więc uważną i pogłębioną refleksję teologiczną, oficjalnie podjętą w tzw. dokumentach z Malines. Malines to miejscowość w Belgii, gdzie swoją siedzibę biskupią miał kard. Leo Joseph Suenens, urzędowy „opiekun ruchu charyzmatycznego” z ramienia Stolicy Apostolskiej (równocześnie osobiście w nim zaangażowany). To właśnie w Malines opracowano cykl dokumentów, zakorzeniających Odnowę w tradycji i duchowości Kościoła katolickiego.

W niniejszej książce chodzi o usystematyzowaną prezentację teologii tych dokumentów, o przyswojenie i rozpowszechnienie podstawowych idei, linii i myśli teologiczno-duszpasterskich o katolickiej Odnowie Charyzmatycznej pochodzących z najbardziej jak dotąd miarodajnych źródeł. Nie sposób oczywiście uniknąć analizy całej, jak dotychczas, „czwórki” oficjalnych tekstów malińskich*.

Z teologicznego punktu widzenia na czoło wysuwa się pierwszy dokument z Malines. Współautorami tego dokumentu oprócz kardynała L. Suenensa są: C. Aldunate, S. Carrillo, Y. Congar, A. Dulles, M. Hurley, W. Kasper, R. Laurentin, R. Martin, A. de Monleon, K. McDonnell, H. Mühlen, V. 0’Brien, J. Ratzinger, K. Ranaghan. Jeśli w niniejszej pracy zostanie użyty termin „teolodzy z Malines”, będzie on dotyczył tej właśnie grupy teologów.

Dokument pierwszy jest próbą odpowiedzi na pewne najczęściej powtarzające się pytania natury teologiczno-duszpasterskiej dotyczące Odnowy i jej łączności z życiem Kościoła. Na nim więc należy skoncentrować uwagę. Nieodzownym natomiast dopełnieniem tego dokumentu są jak dotychczas pozostałe trzy.

Drugi dokument z Malines ujmuje zjawisko katolickiej Odnowy Charyzmatycznej w szerokim aspekcie ekumenicznym. Napisany został przez kard. J. L. Suenensa przy współpracy z Sekretariatem do Spraw Jedności Chrześcijan, aby wyjaśnić, na jakich płaszczyznach i w jaki sposób katolicka Odnowa Charyzmatyczna może realizować idee ekumeniczne.

Trzeci dokument opracowany przez kardynała przy współudziale biskupa D.H. Camary, znanego z postawy głębokiej modlitwy, a zarazem wielkiego zaangażowania w rozwiązywanie konfliktów społecznych, jest próbą przezwyciężenia rozdźwięków i podziału między „charyzmatykami” a chrześcijanami „zaangażowanymi”.

W czwartym dokumencie z Malines kardynał Suenens w ścisłej współpracy z Kongregacją Nauki Wiary odsłania autentyczną myśl Magisterium Kościoła wobec tych momentów Odnowy Charyzmatycznej, w których ukazuje ona możliwość doświadczenia mocy ciemności.

W niniejszej książce chodzi również o teologiczną ocenę powyższych dokumentów. Można jej różnie dokonywać. Tutaj zostanie ona ograniczona do konfrontacji z podstawowymi wypowiedziami Nauczycielskiego Urzędu Kościoła, a więc z dokumentami Vaticanum II oraz z niektórymi encyklikami i wypowiedziami papieskimi dotyczącymi Odnowy Charyzmatycznej. Drogę realizacji całego przedsięwzięcia zamierzonego w tym studium warunkują rozmiary i zakres problematyki poruszanej w głównych źródłach, jakimi są teksty dokumentów. Chcąc pełniej ukazać treść dokumentów z Malines, sięgnięto — porównawczo — do znanych publikacji o katolickiej Odnowie Charyzmatycznej. Uderza wśród nich niemal całkowity brak opracowań samych dokumentów z Malines. Na uwagę zasługuje magisterska praca Dariusza Cupiała „Pierwszy dokument z Malines o katolickiej Odnowie Charyzmatycznej i jego znaczenie dla Ruchu Światło-Życie” (Lublin 1984, mps.), napisana w I Katedrze Teologii Dogmatycznej Wydziału Teologicznego KUL, prawdopodobnie jedyne jak dotąd polskie studium tych doniosłych tekstów.

Przykrym jest też fakt, że dokumenty z Malines znane w wielu językach nie doczekały się większego zainteresowania na gruncie polskim, gdzie Odnowa Charyzmatyczna również rozwija się od lat, napotykając na trudności i niejasności zarówno doktrynalne, jak i praktyczne. W niniejszej książce korzystano z wydań dokumentów w języku angielskim.

Już na początku należy zaznaczyć, że dokumenty z Malines tym bardziej zasługują na uwagę, iż są wyrazem rozwijającej się poprzez Vaticanum II samoświadomości Kościoła w wymiarze egzystencjalno-personalistycznym. Oparte są na rzeczowej kontemplacji danych Objawienia i nowego doświadczenia Ducha Świętego, które się pojawiło na całym świecie i stało się szerokim „ruchem” odnowy, niejako ożywiając „epokę Ducha” czasów apostolskich.

Książka zawiera trzy rozdziały. W pierwszym został ukazany ścisły związek głównych idei teologicznych Odnowy Charyzmatycznej z Tradycją i Magisterium Kościoła. Rozdział drugi przedstawia istotne elementy Odnowy Charyzmatycznej bez pominięcia istniejących trudności i niebezpieczeństw. Natomiast rozdział trzeci zawiera próbę oceny i ukazanie linii rozwojowych Odnowy. W zakończeniu ujęte zostały wyniki całościowej analizy i końcowe wnioski.

14 luty 2000 r. Św. Cyryla i Metodego

© Wydawnictwo M

^[1] Jan Paweł II, Każdy według otrzymanych talentów, LR, wyd. polskie, 6(1987), 1.3. Cytaty z Pisma Świętego zostały zaczerpnięte z „Biblii Tysiąclecia”, wyd. IV, Poznań-Warszawa 1986.
^[2] Autor niniejszej pracy pomija ukazanie historycznego rozwoju katolickiej Odnowy Charyzmatycznej, uznając tę kwestię za dostatecznie naświetloną w dostępnych w języku polskim publikacjach: E. 0’Connor, Ruch charyzmatyczny w Kościele katolickim, Warszawa 1984; F. A. Sullivan, Charyzmaty i Odnowa Charyzmatyczna, Warszawa 1986; również spora ilość artykułów w czasopismach teologicznych. W literaturze obcojęzycznej por. K. i D. Ranaghan, Catholic Pentecostals, New York 1969; H. Caffarel, Faut-il parler d’un Pentecôtisme Catholique?Paris 1973; K. McDonnell-H. Mederlel, Charismatische Emeurung der katolischen Kirche, Schloos Craheim 1974. Dla wspólnej wymiany doświadczeń, materiałów formacyjnych oraz modlitwy zorganizowano w 1976 r. Międzynarodowe Biuro Katolickiej Odnowy Charyzmatycznej (The International Catholic Charismatic Renewal Office — ICCRO), które później stało się Międzynarodowymi Służbami Katolickiej Odnowy Charyzmatycznej (The Interanational Catholic Charismatic Renewal Senices — ICCRS). Siedziba ICCRS znajduje się w Rzymie (zob. na ten temat: L. Słup, Tajemnicze nazwy, Zeszyt Odnowy w Duchu Świętym nr 2/1995. Krajowym Duszpasterzem Odnowy w Duchu Świętym w Polsce jest obecnie bp Bronisław Dembowski, Przewodniczącym Zespołu Koordynatorów — ks. Wojciech Nowacki.
^[3] Por. DMa I, 30.
^[4] Por. DMa IV, nr 33.
^[5] DE, nr 4. Cytaty tekstów z dokumentów Soboru Watykańskiego II zostały podane według wydawnictwa: SW II (patrz wykaz skrótów).
^[6] Por. KK, nr 4, 12.
* Nakładem Wydawnictwa „M” w 1998 r. ukazał się zbiór dokumentów z Malines pt. „Przyjdź, Duchu Święty”, zawierający następujące dokumenty: Teologiczne i duszpasterskie wskazówki dotyczące Odnowy Charyzmatycznej w Kościele katolickim”, „Ekumenizm a Odnowa Charyzmatyczna”, „Odnowa w Duchu Świętym a służba człowiekowi”, „Odnowa w Duchu Świętym i moce ciemności”, „Kult mojego «ja» i moja wiara”.

Napisz komentarz (0 Komentarze)