14.
Prawo kierowania sprawami liturgii należy wyłącznie do władzy
Kościoła. Przysługuje ono Stolicy Apostolskiej oraz, zgodnie z
prawem, biskupowi[34].
15.
Biskup Rzymu, Zastępca Chrystusa i Pasterz całego Kościoła
tutaj na ziemi (
) z racji swego urzędu, posiada najwyższą, pełną,
bezpośrednią i powszechną władzę zwyczajną w Kościele, którą
może wykonywać zawsze w sposób nieskrępowany[35],
również kontaktując się z pasterzami i wspólnotami. 16.
Powinnością Stolicy Apostolskiej jest zarządzanie świętą liturgią
Kościoła powszechnego, wydawanie ksiąg liturgicznych i zatwierdzanie
ich przekładów na języki ojczyste oraz czuwanie, aby
rozporządzenia liturgiczne, zwłaszcza te, którymi kieruje się
celebracja najdoskonalszej Ofiary Mszy św., były wszędzie wiernie
zachowywane[36].
17.
Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów czyni
to, co, z zachowaniem kompetencji Kongregacji Nauki Wiary, należy do
Stolicy Apostolskiej, jeśli chodzi o kierowanie i krzewienie świętej
liturgii, a przede wszystkim sakramentów. Popiera i strzeże
dyscypliny sakramentów, zwłaszcza w tym, co się tyczy ich
ważności i godziwej celebracji. Wreszcie, uważnie
czuwa, aby rozporządzenia liturgiczne były ściśle przestrzegane, aby
unikano nadużyć, a te, gdziekolwiek będą zauważone, były
wykorzeniane[37].
W tej sprawie, zgodnie z tradycją Kościoła powszechnego, pierwsze
miejsce zajmuje troska o celebrację Mszy świętej i o kult, jaki się
oddaje Najświętszej Eucharystii poza Mszą św.
18.
Wierni mają prawo, aby władza kościelna sprawowała pełne i skuteczne
kierownictwo nad świętą liturgią, aby liturgia nigdy nie była
postrzegana jako prywatna własność kogokolwiek, ani samego
celebransa, ani wspólnoty, w której sprawuje się
sakramenty[38].
1. BISKUP DIECEZJALNY, ARCYKAPŁAN SWOJEJ OWCZARNI
19.
Biskup diecezjalny, pierwszy szafarz Bożych tajemnic w powierzonym mu
Kościele partykularnym, jest kierownikiem, krzewicielem i stróżem
całego życia liturgicznego[39].
Albowiem biskup, posiadający pełnię sakramentu święceń, jest
szafarzem łaski najwyższego kapłaństwa[40],
szczególnie co do Eucharystii, którą sam sprawuje, albo
o której sprawowanie się troszczy[41],
a dzięki której Kościół ustawicznie żywi się i
wzrasta[42].
20.
Szczególne bowiem objawienie się Kościoła dokonuje się w
każdorazowym celebrowaniu obrzędów Mszy św., i to zwłaszcza w
kościele katedralnym, w pełnym i czynnym uczestnictwie całego
świętego ludu Bożego (
) w jednej modlitwie, przy jednym ołtarzu,
pod przewodnictwem biskupa otoczonego przez swoje
prezbiterium, diakonów i osoby posługujące[43].
Ponadto każdą zaś prawomocną celebracją Eucharystii kieruje
biskup, któremu powierzono zadanie oddawania majestatowi
Bożemu kultu religii chrześcijańskiej i kierowanie tym kultem zgodnie
z przykazaniami Pana i prawami Kościoła, określonymi bardziej
szczegółowo dla diecezji według jego własnego osądu[44].
21.
Do biskupa diecezjalnego w Kościele mu powierzonym należy, w
ramach przysługującej mu kompetencji, wydawanie w sprawach
liturgicznych norm, które obowiązują wszystkich[45].
Biskup jednak niech zawsze czuwa, aby nie była zniesiona owa
przewidziana przez przepisy ksiąg liturgicznych wolność mądrego
dostosowywania celebracji zarówno do budynku kościoła, jak do
zgromadzenia wiernych czy też do okoliczności duszpasterskich, tak
aby święty obrzęd był rzeczywiście cały dostosowany do mentalności
ludzi[46].
22.
Biskup kieruje powierzonym mu Kościołem partykularnym[47]
i jego obowiązkiem jest rządzenie, korygowanie, pobudzanie, a czasami
nawet karcenie[48],
skoro piastuje święty urząd, jaki przyjął przez święcenia biskupie[49],
w celu budowania swojej owczarni w prawdzie i świętości[50].
Niech objaśnia głęboki sens obrzędów i tekstów
liturgicznych oraz niech rozbudza u prezbiterów, diakonów
i wiernych świeckich ducha świętej liturgii[51],
aby wszyscy oni byli prowadzeni do czynnej i owocnej celebracji
Eucharystii[52].
Podobnie też niech się troszczy, aby całe ciało Kościoła w jednym
duchu, zjednoczone w miłości, mogło wzrastać w diecezji, w narodzie i
w świecie[53].
23.
Wierni powinni pozostawać w łączności z biskupem, jak Kościół
z Chrystusem, a Jezus Chrystus z Ojcem, żeby wszystko było zgodne
dzięki jedności i żeby tym pełniej służyło chwale Bożej[54].
Wszyscy, również członkowie instytutów życia
konsekrowanego i stowarzyszeń życia apostolskiego oraz
wszystkich grup i ruchów kościelnych wszelkiego rodzaju, we
wszystkim, co ma związek z liturgią, są poddani władzy biskupa
diecezjalnego[55],
z zachowaniem prawnie określonych przywilejów. Do biskupa
diecezjalnego należy więc prawo i obowiązek czuwania i wglądu w
liturgię w kościołach i kaplicach znajdujących się na jego
terytorium, również w tych, które zostały założone albo
są prowadzone przez członków wspomnianych instytutów,
jeśli wierni mają do nich dostęp na stałe[56].
24.
Ze swojej strony lud chrześcijański ma prawo, aby biskup diecezjalny
czuwał nad tym, iżby w dyscyplinę kościelną nie wkradły się
nadużycia, zwłaszcza jeśli chodzi o posługę słowa, sprawowanie
sakramentów i sakramentaliów, kult Boga
i świętych[57].
25.
Komisje lub rady czy też zespoły ustanowione przez biskupa, aby
przyczyniały się do popierania liturgii, muzyki oraz sztuki
religijnej w jego diecezji, będą działać zgodnie z intencją i
rozporządzeniami biskupa oraz będą zobowiązane ufać jego autorytetowi
i aprobacie, by mogły odpowiednio wypełnić swoje zadanie[58]
i nie naruszać rzeczywistej władzy biskupa w jego diecezji. We
wszystkich tego rodzaju zgromadzeniach oraz innych instytucjach i
wszelkich przedsięwzięciach liturgicznych, jak to już od dawna
obowiązuje, biskupi winni badać, czy ich działanie było dotąd
owocne[59].
Powinni także oceniać, jakie usprawnienia lub zmiany na lepsze winny
być wprowadzone w ich składzie i działaniu[60],
aby znajdowały nowy zapał. Zawsze należy mieć na uwadze, że do tego
grona trzeba wybierać osoby doświadczone, które odznaczają się
stałością w wierze katolickiej oraz wyrobieniem teologicznym i
humanistycznym.
2. KONFERENCJA EPISKOPATU
26.
Dotyczy to również analogicznych komisji, które zgodnie
z życzeniem Soboru[61]
zostały ustanowione przez Konferencję Episkopatu, a których
członkowie powinni być biskupami. Ich pozycja różni się
wyraźnie od współpracujących z nimi konsultorów.
Tam, gdzie liczba członków Konferencji Episkopatu jest
niewystarczająca, aby swobodnie wybrać lub spośród nich
ustanowić Komisję Liturgiczną, należy powołać Radę lub Zespół
konsultorów, który – zawsze pod przewodnictwem
biskupa – wypełniałby w miarę możliwości to zadanie, nie
przyjmując jednak nazwy Komisja Liturgiczna.
27.
Zaniechanie wszelkich eksperymentów związanych ze sprawowaniem
Mszy św. Stolica Apostolska nakazała już w 1970 r.[62],
a następnie przypomniała w roku 1988[63].
Stąd poszczególni biskupi oraz Konferencje Episkopatów
nie mają żadnej władzy zezwalania na eksperymenty związane z tekstami
liturgicznymi oraz tym wszystkim, co jest określone przepisami w
księgach liturgicznych. Aby takie eksperymenty mogły być podejmowane
w przyszłości, wymagana jest zgoda Kongregacji ds. Kultu Bożego i
Dyscypliny Sakramentów, i to wydana na piśmie, o którą
winna poprosić Konferencja Episkopatu. Zgoda tego rodzaju będzie
mogła być udzielona tylko z ważnego powodu. Jeśli chodzi o
przedsięwzięcia związane z inkulturacją w liturgii, należy ściśle i
całkowicie przestrzegać ustalonych norm szczegółowych[64].
28. Wszystkie normy
liturgiczne, jakie zgodnie z przepisami prawa Konferencja Episkopatu
ustanowi dla swojego terytorium, muszą być przedłożone do
zatwierdzenia przez Kongregację ds. Kultu Bożego i Dyscypliny
Sakramentów, bez czego nie mają mocy obowiązującej[65].
3. PREZBITERZY
29. Prezbiterzy, jako
rzetelni, troskliwi i konieczni współpracownicy stanu
biskupiego[66],
powołani do posługiwania ludowi Bożemu, chociaż poświęcają się różnym
zadaniom, wraz ze swoim biskupem stanowią jedno prezbiterium[67].
W poszczególnych lokalnych zgromadzeniach wiernych
sprawiają, że w pewnym sensie biskup staje się w nich
obecny, sami zaś jednoczą się z nim ufnie i wielkodusznie, a jego
obowiązki i zatroskanie po części przejmują na siebie i codziennie
starannie je wykonują. I ze względu na ten udział w
kapłaństwie i posłannictwie prezbiterzy powinni szczerze uznawać
swego biskupa za ojca i ze czcią okazywać mu posłuszeństwo[68].
Ponadto mając ustawicznie na względzie dobro dzieci Bożych,
powinni się starać o to, aby wnosić swój wkład do
duszpasterstwa całej diecezji, a także i całego Kościoła[69].
30. Wielka
odpowiedzialność spoczywa przy sprawowaniu Eucharystii zwłaszcza na
kapłanach, którym przysługuje zadanie przewodniczenia jej in
persona Christi, zapewniając świadectwo i posługę komunii nie
tylko wobec wspólnoty bezpośrednio biorącej w niej udział,
lecz także wobec Kościoła powszechnego, który zawsze jest
przywoływany przez Eucharystię. Niestety, trzeba z żalem stwierdzić,
że począwszy od czasów posoborowej reformy liturgicznej, z
powodu źle pojmowanego poczucia kreatywności i przystosowania, nie
brakowało nadużyć, które dla wielu były przyczyną
cierpienia[70].
31. Zgodnie z tym, co
ślubowali w obrzędzie święceń i corocznie odnawiają podczas Mszy
krzyżma, prezbiterzy na chwałę Boga i dla uświęcenia
chrześcijańskiego ludu pobożnie i z wiarą sprawują misteria
Chrystusa, a zwłaszcza Eucharystyczną Ofiarę i sakrament pokuty,
zgodnie z tradycją Kościoła[71].
Nie powinni więc pozbawiać swej posługi głębokiego znaczenia,
zniekształcając sprawowanie liturgii przez dowolne zmiany, pominięcia
lub też dodatki[72].
Święty Ambroży powiedział bowiem: Nie w sobie samym (
) ale
w nas Kościół jest raniony. Strzeżmy się więc, aby nasz błąd
nie stał się raną dla Kościoła[73].
Niech więc Kościół Boży nie będzie raniony przez kapłanów,
którzy tak uroczyście poświęcili się posługiwaniu. Owszem,
niech pod okiem biskupa wiernie czuwają, aby tego rodzaju
zniekształceń nie dokonywali również inni.
32. Proboszcz
troszczy się o to, ażeby sprawowanie Eucharystii stało się centrum
parafialnego zgromadzenia wiernych. Pracuje nad tym, by wierni
wzmacniali się przez pobożne uczestniczenie w sakramentach, a
zwłaszcza często przystępowali do sakramentów Najświętszej
Eucharystii i pokuty. Stara się również o to, by wierni
modlili się, także w rodzinach, oraz świadomie i czynie uczestniczyli
w liturgii. Proboszcz, pod władzą biskupa diecezjalnego, winien
kierować liturgią w swojej parafii i czuwać nad tym, by nie wkradły
się do niej nadużycia[74].
Chociaż wypada, aby proboszcz w dobrze przygotowanych celebracjach
liturgicznych, zwłaszcza we Mszy świętej, był wspomagany przez
różnych wiernych, to jednak nie powinien w sprawach liturgii w
żaden sposób przekazywać im tego, co należy do jego własnych
obowiązków.
33. Niech wreszcie
wszyscy prezbiterzy starają się należycie pielęgnować wiedzę i
umiejętność sprawowania liturgii, aby przez ich liturgiczną posługę
powierzone im wspólnoty chrześcijańskie z dnia na dzień coraz
doskonalej chwaliły Boga, Ojca i Syna, i Ducha Świętego[75].
Niech będą przeniknięci zwłaszcza owym zachwytem i owym zdumieniem,
jaki w sercach wiernych sprawia celebrowane w Eucharystii misterium
paschalne[76].
4. DIAKONI
34. Diakoni, na
których nakłada się ręce nie dla kapłaństwa, lecz
dla posługi[77],
mężowie cieszący się dobrą sławą[78],
powinni z pomocą Boga postępować tak, aby byli postrzegani jako
prawdziwi uczniowie Tego[79],
który nie przyszedł, aby Mu służono, lecz aby służyć[80]
i który był pośrodku swoich uczniów jak ten, kto
służy[81].
Toteż sami przez włożenie rąk umocnieni darem Ducha Świętego służą
ludowi Bożemu w jedności z biskupem i jego prezbiterium[82].
Niech więc uważają biskupa za ojca i niech jemu oraz jego prezbiterom
pomagają w posłudze słowa, ołtarza i miłości[83].
35. Niech nie
omieszkają nigdy, jak mówi Apostoł, przechowywać tajemnicę
wiary w czystym sumieniu[84]
oraz tę wiarę głosić słowem i czynem zgodnie z Ewangelią i tradycją
Kościoła[85],
służąc wiernie i z pokorą całym sercem świętej liturgii, która
jest źródłem i szczytem życia kościelnego, aby wszyscy,
którzy przez wiarę i chrzest stali się dziećmi Boga, razem się
gromadzili, pośród Kościoła chwalili Boga, uczestniczyli w
Ofierze i spożywali Wieczerzę Pańską[86].
Stąd wszyscy diakoni niech ze swej strony dołożą starań, aby święta
liturgia była sprawowana zgodnie z przepisami należycie
zatwierdzonych ksiąg liturgicznych.
PRZYPISY:
[34]
KL nr 22 § 1; por. KPK, kan. 838 § 1.
[35]
KPK, kan. 331; por. KK nr 22.
[36]
Por. KPK, kan. 838 § 2.
[37]
Jan Paweł II, Konst. apost. Pastor bonus,28 czerwca
1988: AAS 80 (1988) 841-924, tu art. 62, 63, 66, s. 876-877.
[38]
Por. Jan Paweł II, Enc. Ecclesia de
Eucharistia, nr 52: AAS 95 (2003) 468.
[39]
Por. DB nr 15; por. także KL nr 41; KPK, kan. 387.
[40]
Oratio consecrationis episcopalis in ritu byzantino: Euchologion
to mega, Romae, 1873, s. 139.
[41]
Por. Św. Ignacy Antiocheński, Ad Smyrn. 8, 1: ed. F.X. Funk,
I, s. 282.
[42]
KK nr 26; por. Św. Kongr. Obrzędów, Instr. Eucharisticum
mysterium, nr 7: AAS 59 (1967) 545; por. Jan Paweł II, Adh.
apost. Pastores gregis, 16 października 2003, nry 32-41,
L’Osservatore Romano, 17 października 2003, s.
6-8.
[43]
Por. KL nr 41; por. Św. Ignacy Antiocheński, Ad Magn. 7; Ad
Philad. 4; Ad Smyrn. 8: ed. F.X. Funk, I, s. 236, 266,
281; Mszał Rzymski, Ogólne wprowadzenie, nr 22; por.
KPK, kan. 389.
[44]
KK nr 26.
[45]
KPK, kan. 838 § 4.
[46]
Por. Rada do Wprowadzania w życie
Konstytucji o Liturgii, Dubium, Notitiae
1 (1965) 254.
[47]
Por. Dz 20, 28; KK nry 21 i 27; DB nr 3.
[48]
Por. S. Kongr. Kultu Bożego, Instr. Liturgicae instaurationes,
5 września 1970: AAS 62 (1970) 694.
[49]
Por. KK nr 21; DB nr 3.
[50]
Por. Caeremoniale Episcoporum 1984, nr 10.
[51]
Por. Mszał Rzymski, Ogólne wprowadzenie, nr 387.
[52]
Por. tamże, nr 22.
[53]
Por. Św. Kongr. Kultu Bożego, Instr. Liturgicae instaurationes:
AAS 62 (1970) 694.
[54]
KK nr 27; por. 2 Kor4, 15.
[55]
Por. KPK, kan. 397 § 1; 678 § 1.
[56]
Por. tamże, kan. 683 § 1.
[57]
Por. tamże, kan. 392.
[58]
Por. Jan Paweł II, List apost. Vicesimus quintus annus, nr
21: AAS 81 (1989) 917; KL nry 45-46; Pius XII, Enc. Mediator Dei:
AAS 39 (1947) 562.
[59]
Por. Jan Paweł II, List apost. Vicesimus quintus annus, nr
20: AAS 81 (1989) 916.
[60]
Por. tamże.
[61]
Por. KL nr 44; Kongr. ds. Biskupów, List do
przewodniczących Konferencji Episkopatów wysłany również
w imieniu Kongregacji ds. Evangelizacji Narodów,
21 czerwca 1999, nr 9: AAS 91 (1999) 999.
[62]
Por. Kongr. Kultu bożego, Instr. Liturgicae
instaurationes,nr12:
AAS 62 (1970) 692-704, tu 703.
[63]
Por. Kongr. Kultu bożego, Declarationem circa Preces
eucharisticae et experimenta liturgica,21 marca 1988,
Notitiae 24 (1988) 234-236.
[64]
Por. Kongr. Ds. Kultu Bożego i Dysc. Sakram., Instr. Varietates
legitimae: AAS 87 (1995) 288-314.
[65]
Por. KPK, kan. 838 § 3; Św. Kongr. Obrzędów, Instr.
Inter Oecumenici, 26 września 1964, nr 31: AAS 56
(1964) 883; Kongr. ds. Kultu Bożego i Dysc. Sakram., Instr.
Liturgiam authenticam, nry 79-80: AAS 93 (2001) 711-713.
[66]
Por. DP nr 7; Pontificale Romanum, ed. 1962: Ordo consecrationis
sacerdotalis, in Praefatione; Pontyfikał Rzymski, Obrzędy
święceń biskupa, prezbiterów i diakonów, wydanie
drugie wzorcowe, 29 czerwca 1989, Katowice 1999, rozdz. II,
Święcenia prezbiterów, nr 101.
[67]
Por. Św. Ignacy Antiocheński, Ad Philad. 4: ed. F.X. Funk, I,
s. 266; Św. Korneliusz I u Św. Cypriana, Epist. 48, 2: ed. G.
Hartel, III, 2, s. 610.
[68]
KK nr 28.
[69]
Tamże.
[70]
Jan Paweł II, Enc. Ecclesia de Eucharistia,nr 52;
por. nr 29: AAS 95 (2003) 467-468, 452-453.
[71]
Pontyfikał Rzymski, Obrzędy święceń biskupa, prezbiterów
i diakonów, Święcenia prezbiterów,nr
124; por. Missale Romanum, Feria V in Hebdomada Sancta: Ad
Missam chrismatis, Renovatio promissionum sacerdotalium, s. 292.
[72]
Por. Sobór Trydencki, Sesja VII, 3 martii 1563, Dekret o
sakramentach, kan. 13: DS 1613; KL nr 22; Pius XII, Enc.
Mediator Dei: AAS 39 (1947) 544, 546-547, 562; KPK, kan. 846,
§ 1; Mszał rzymski, Ogólne wprowadzenie,
nr 24.
[73]
Św. Ambroży, De Virginitate, nr 48: PL 16, 278.
[74]
KPK, kan. 528 § 2.
[75]
DP nr 5.
[76]
Por. Jan Paweł II, Enc. Ecclesia de
Eucharistia, nr 5: AAS 95 (2003) 436.
[77]
KK nr 29; por. Constitutiones Ecclesiae Aegypticae, III, 2:
ed. F.X. Funk, Didascalia, II, s. 103; Statuta Ecclesiae
Ant., 37-41: ed. D. Mansi 3, 954.
[78]
Por. Dz 6, 3.
[79]
Por. J 13, 35.
[80]
Mt 20, 28.
[81]
Łk 22, 27.
[82]
Por. Caeremoniale Episcoporum, nry 9, 23; por. KK nr 29.
[83]
Por. Pontyfikał Rzymski, Obrzędy święceń biskupa,
prezbiterów i diakonów, Katowice 1999, rozdz. III,
Święcenia diakonów, nr 199.
[84]
Por. 1 Tm 3, 9.
[85]
Por. Pontyfikał Rzymski, Obrzędy święceń biskupa,
prezbiterów i diakonów, Katowice 1999, rozdz. III,
Święcenia diakonów, nr 200.
[86]
KL nr 10.
opr. mg/mg
|