1. ZASADY PRZYJMOWANIA KOMUNII ŚWIĘTEJ

80. Eucharystia winna być przedstawiana wiernym jako „lekarstwo, dzięki któremu jesteśmy uwalniani od codziennych przewinień i zachowywani od grzechów śmiertelnych”^[160], co ukazują różne części Mszy świętej. Akt pokuty, umieszczony na początku Mszy świętej, ma na celu pomóc uczestnikom w przygotowaniu się do godnego sprawowania świętych tajemnic^[161], jednak nie posiada „skuteczności sakramentu pokuty”^[162] i nie może zastępować sakramentu pojednania, w którym odpuszczane są grzechy ciężkie. Duszpasterze powinni troskliwie zabiegać, aby ta chrześcijańska nauka była przekazywana wiernym w katechezie.

81. Doświadczenie Kościoła pokazuje, że jest konieczne, aby każdy baczył głęboko na siebie samego^[163], aby nikt, kto ma świadomość grzechu ciężkiego, nie celebrował Mszy świętej bez uprzedniej sakramentalnej spowiedzi ani też nie przyjmował Ciała Pańskiego, chyba że zachodzi poważna przyczyna i nie ma możliwości wyspowiadania się; w takim przypadku należy pamiętać o obowiązku wzbudzenia aktu żalu doskonałego, który zakłada pragnienie jak najszybszego wyspowiadania się^[164].

82. Ponadto „Kościół określił reguły, które mają umożliwić łatwiejszy, częstszy i owocniejszy dostęp wiernych do Stołu eucharystycznego, i sprecyzował obiektywne warunki, które nakazują, by nie udzielać Komunii”^[165].

83. Jest oczywiście pożądane, aby wszyscy, którzy uczestniczą w celebracji Mszy świętej, przyjmowali Komunię świętą w czasie tej celebracji, o ile spełniają warunki wymagane do jej przyjęcia. Czasami zdarza się jednak, że wierni, nieświadomi tego, tłumnie zbliżają się do ołtarza. Obowiązkiem duszpasterzy jest roztropne i stanowcze wyeliminowanie tego nadużycia.

84. Oprócz tego, tam gdzie Msza święta jest sprawowana dla wielkiej rzeszy albo, na przykład, w wielkich miastach, trzeba zadbać, by w nieświadomości do Komunii świętej nie przystępowali również niekatolicy lub nawet niechrześcijanie, lekceważąc w ten sposób doktrynalne i dyscyplinarne wskazania Magisterium Kościoła. Obowiązkiem duszpasterzy jest w stosownym czasie upomnieć uczestników celebracji o konieczności ścisłego zachowania prawdy i dyscypliny w tej dziedzinie.

85. Szafarze katoliccy godziwie udzielają sakramentów jedynie wiernym katolikom, którzy również godziwie je przyjmują jedynie z rąk szafarzy katolickich, z zachowaniem przepisów kan. 844 § 2, 3 i 4 oraz kan. 861 § 2^[166]. Ponadto warunki ustanowione w kan. 844 § 4, od których nie można w żadnym razie odstąpić^[167], nie mogą być od siebie oddzielane; dlatego zawsze wymaga się spełnienia ich wszystkich równocześnie.

86. Należy przyzwyczajać wiernych do tego, aby przystępowali do sakramentu pokuty poza Mszą świętą, szczególnie w wyznaczonych godzinach, tak aby jego sprawowanie było spokojne i przynosiło im prawdziwy pożytek oraz by nie przeszkadzało im w czynnym uczestnictwie we Mszy świętej. Tych, którzy mają zwyczaj codziennie albo bardzo często przystępować do Komunii świętej, należy pouczyć, aby przystępowali do sakramentu pokuty regularnie, według własnych potrzeb i możliwości^[168].

87. Pierwszą Komunię świętą dzieci musi zawsze poprzedzać sakramentalna spowiedź i rozgrzeszenie^[169]. Ponadto Pierwsza Komunia święta powinna być zawsze udzielana przez kapłana i nigdy poza celebracją Mszy świętej. Poza wyjątkowymi przypadkami nie jest właściwe organizowanie Pierwszej Komunii świętej w Wielki Czwartek podczas Mszy Wieczerzy Pańskiej. Należy wybrać raczej inny dzień, jakim może być któraś z Niedziel Wielkanocnych (od II do VI) lub uroczystość Ciała i Krwi Pańskiej albo któraś z niedziel w ciągu roku, ponieważ niedziela słusznie jest uważana za dzień Eucharystii^[170]. Niech do przyjęcia Komunii świętej „nie przystępują dzieci, które nie osiągnęły używania rozumu”, albo które „proboszcz uzna za niewystarczająco przygotowane”^[171]. Gdy się jednak zdarzy, że jakieś dziecko pomimo młodego wieku zostanie uznane za wyjątkowo dojrzałe do przyjęcia sakramentu, nie należy mu odmawiać Pierwszej Komunii, byleby zostało wystarczająco przygotowane.

2. UDZIELANIE KOMUNII ŚWIĘTEJ

88. Zgodnie ze zwyczajem wierni powinni przyjmować sakramentalną Komunię eucharystyczną podczas Mszy świętej i w tym momencie, w którym przewiduje to sam obrzęd celebracji, to znaczy po Komunii celebrującego kapłana^[172]. Udzielanie Komunii należy do kapłana celebrującego, wspomaganego w razie potrzeby przez innych kapłanów lub diakonów; nie powinien on kontynuować Mszy świętej przed zakończeniem Komunii wiernych. Zgodnie z przepisami prawa nadzwyczajni szafarze mogą wspomagać kapłana celebrującego jedynie w przypadku konieczności^[173].

89. Aby „Komunia święta ukazała się także przez znaki jako uczestnictwo w aktualnie sprawowanej Ofierze”^[174], zaleca się, by wierni mogli ją przyjmować z hostii konsekrowanych podczas tej Mszy^[175].

90. „Wierni przyjmują Komunię świętą w postawie klęczącej lub stojącej, zgodnie z postanowieniem Konferencji Episkopatu”, zaaprobowanym przez Stolicę Apostolską. „Jeśli przystępują do niej stojąc, zaleca się, aby przed przyjęciem Najświętszego Sakramentu wykonali należny gest czci, który winien być określony tym samym postanowieniem”^[176].

91. Przy udzielaniu Komunii świętej należy pamiętać, że „święci szafarze nie mogą odmówić sakramentów tym, którzy właściwie o nie proszą, są odpowiednio przygotowani i prawo nie zabrania im ich przyjmowania”^[177]. Stąd każdy ochrzczony katolik, któremu prawo tego nie zabrania, powinien być dopuszczony do Komunii świętej. W związku z tym nie wolno odmawiać Komunii świętej nikomu z wiernych, tylko dlatego, że na przykład chce ją przyjąć na klęcząco lub na stojąco.

92. Chociaż każdy wierny zawsze ma prawo według swego uznania przyjąć Komunię świętą do ust^[178], jeśli ktoś chce ją przyjąć na rękę, w regionach, gdzie Konferencja Biskupów, za zgodą Stolicy Apostolskiej, na to zezwala, należy mu podać konsekrowaną Hostię. Ze szczególną troską trzeba jednak czuwać, aby natychmiast na oczach szafarza ją spożył, aby nikt nie odszedł, niosąc w ręku postacie eucharystyczne. Jeśli mogłoby zachodzić niebezpieczeństwo profanacji, nie należy udzielać wiernym Komunii świętej na rękę^[179].

93. W celu uniknięcia niebezpieczeństwa upadku konsekrowanej hostii lub jakiegoś jej fragmentu, podczas Komunii wiernych należy używać pateny^[180].

94. Nie wolno samym wiernym „brać konsekrowanego Chleba ani kielicha Krwi Pańskiej, ani tym bardziej przekazywać między sobą z rąk do rąk”^[181]. Podobnie należy wyeliminować nadużycie polegające na tym, że nowożeńcy w czasie Mszy świętej ślubnej udzielają sobie wzajemnie Komunii świętej.

95. Wierny świecki, „który przyjął już Najświętszą Eucharystię, może ją ponownie tego samego dnia przyjąć jedynie podczas sprawowania Eucharystii, w której uczestniczy, z zachowaniem przepisu kan. 921, § 2”^[182].

96. Należy odrzucić zwyczaj, polegający na tym, że wbrew przepisom ksiąg liturgicznych podczas sprawowania Mszy świętej lub przed nią rozdziela się na podobieństwo Komunii niekonsekrowane hostie albo inne rzeczy nadające się czy też nie nadające do spożycia. Zwyczaj ten jest bowiem całkowicie niezgodny z tradycją obrządku rzymskiego i niesie z sobą niebezpieczeństwo wprowadzenia wśród wiernych zamieszania co do nauki Kościoła na temat Eucharystii. Jeśli gdziekolwiek utrzymuje się pochodzący z przyzwolenia swoisty zwyczaj błogosławienia chleba i dzielenia się nim po Mszy świętej, należy z wielką troską wyjaśnić jego sens w stosownej katechezie. Nie należy jednak wprowadzać innych podobnych zwyczajów ani też nigdy używać do tego niekonsekrowanych hostii.

3. KOMUNIA ŚWIĘTA KAPŁANÓW

97. Kapłan, ilekroć sprawuje Mszę świętą, powinien przyjmować Komunię świętą przy ołtarzu w czasie przewidzianym przez Mszał, koncelebransi zaś zanim sami zaczną rozdzielać Komunię świętą. Kapłan celebrujący albo koncelebrujący nie powinien nigdy czekać, aż zakończy się Komunia ludu, aby samemu przyjąć Komunię świętą^[183].

98. Komunia kapłanów koncelebrujących winna się odbywać zgodnie z normami zapisanymi w księgach liturgicznych, zawsze przy użyciu Hostii, które zostały konsekrowane podczas aktualnie sprawowanej Mszy świętej^[184], ponadto wszyscy koncelebrujący winni ją zawsze przyjmować pod obiema postaciami. Należy zaznaczyć, że jeśli kapłan lub diakon podaje koncelebrującym konsekrowaną Hostię lub kielich, nie mówi nic, to znaczy nie wypowiada słów: „Ciało Chrystusa” i „Krew Chrystusa”.

99. Zawsze zezwala się na Komunię pod obiema postaciami „kapłanom, którzy nie mogą celebrować ani koncelebrować”^[185].

4. KOMUNIA POD OBIEMA POSTACIAMI

100. Aby jaśniej ukazać wiernym pełnię znaku podczas Uczty eucharystycznej, do Komunii pod obiema postaciami dopuszcza się również wiernych świeckich, w przypadkach przewidzianych w księgach liturgicznych. Winna ją poprzedzać i stale jej towarzyszyć odpowiednia katecheza na temat podstawowych zasad dogmatycznych w tej dziedzinie ustalonych przez Sobór Trydencki^[186].

101. Aby wiernym świeckim udzielić Komunii świętej pod obiema postaciami, trzeba uwzględnić w odpowiedni sposób okoliczności; ich ocena należy przede wszystkim do biskupów diecezjalnych. W każdym razie zawsze trzeba ją wykluczyć, gdy zachodzi niebezpieczeństwo, nawet małe, znieważenia świętych postaci^[187]. Aby zapewnić lepszą koordynację w tej dziedzinie, Konferencja Episkopatu winna wydać normy, zatwierdzone przez Kongregację ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, odnoszące się szczególnie „do sposobu udzielania wiernym Komunii świętej pod obiema postaciami oraz rozszerzenia możliwości jej przyjmowania”^[188].

102. Nie należy wiernym świeckim podawać kielicha, jeśli będzie tak duża liczba przystępujących do Komunii^[189], że trudno określić potrzebną do Eucharystii ilość wina i zachodzi niebezpieczeństwo, że „pod koniec celebracji pozostanie zbyt dużo Krwi Chrystusa do spożycia”^[190]. Podobnie należy postąpić w następujących przypadkach: kiedy uciążliwe byłoby zorganizowanie podejścia do kielicha lub gdy celebracja wymaga użycia takiej ilości wina, że tylko z trudnością można rozeznać jego pewne pochodzenie i jakość, albo gdy nie można szybko zapewnić odpowiedniej liczby świętych szafarzy, ani nadzwyczajnych szafarzy Komunii świętej, którzy posiadaliby odpowiednią formację, lub gdy znaczna część ludu nie chce ustawicznie, z różnych powodów, przystępować do kielicha, tak że w jakiś sposób ginie wtedy znak jedności.

103. Przepisy Mszału Rzymskiego przyjmują zasadę, że w przypadkach, gdy udziela się Komunii pod obiema postaciami, „Krew Pańską można spożywać albo pijąc bezpośrednio z kielicha, albo przez zanurzenie, albo za pomocą rurki lub łyżeczki”^[191]. Jeśli chodzi o udzielanie Komunii wiernym świeckim, biskupi mogą wykluczyć Komunię za pomocą rurki lub łyżeczki tam, gdzie nie ma takiego zwyczaju, pozostawiając jednak zawsze możliwość udzielania Komunii przez zanurzenie. W tym ostatnim przypadku należy jednak używać hostii, które nie będą zbyt cienkie ani zbyt małe, a ten, kto przyjmuje Komunię, powinien przyjąć Sakrament od kapłana i wyłącznie do ust^[192].

104. Nie zezwala się, aby przyjmujący Komunię sam zanurzał Hostię w kielichu ani brał na rękę Hostię, która została zanurzona we Krwi Chrystusa. Jeśli chodzi o hostię przeznaczoną do Komunii przez zanurzenie, powinna być wykonana z ważnej materii i konsekrowana. W żadnym przypadku nie wolno używać chleba niekonsekrowanego lub sporządzonego z innej materii.

105. Jeśli do udzielania Komunii pod obiema postaciami dla kapłanów koncelebrujących i wiernych nie wystarcza jeden kielich, nic nie stoi na przeszkodzie, aby kapłan celebrujący użył kilku kielichów^[193]. Należy bowiem pamiętać, że wszyscy kapłani celebrujący Mszę świętą są zobowiązani do przyjęcia Komunii pod obiema postaciami. Ze względu na wymowę znaku jest godne pochwały, aby kielich główny był większy, a pozostałe mniejsze.

106. Za wszelką cenę jednak należy unikać przelewania konsekrowanej Krwi Chrystusa z jednego kielicha do drugiego, aby nie dopuścić do znieważenia tak wielkiego Sakramentu. Do podawania Krwi Pańskiej nie wolno używać butelek, dzbanków ani innych naczyń, które całkowicie nie odpowiadają ustalonym normom.

107. Zgodnie z ustaleniami kanonów, „kto postacie konsekrowane porzuca albo w celu świętokradczym zabiera lub przechowuje, podlega ekskomunice wiążącej mocą samego prawa, zarezerwowanej Stolicy Apostolskiej; duchowny może być ponadto ukarany inną karą, nie wyłączając wydalenia ze stanu duchownego”^[194]. Do tego przypadku należy jeszcze zaliczyć wszelkie działanie mające znamiona dobrowolnej i poważnej pogardy okazywanej świętym postaciom. Stąd jeśli ktoś postępuje wbrew wspomnianym normom, np. rzucając święte postacie do kościelnej studzienki lub w miejsce niegodne, lub na ziemię, podlega ustalonym karom^[195]. Ponadto wszyscy powinni pamiętać, że po zakończeniu Komunii świętej podczas sprawowania Mszy świętej należy zachowywać przepisy Mszału Rzymskiego. W szczególności zaś należy pamiętać, aby Krew Chrystusa, jeśli pozostanie, była natychmiast całkowicie spożyta przez kapłana lub zgodnie z przepisami przez innego szafarza, konsekrowane zaś Hostie, które pozostaną, były spożyte przez kapłana przy ołtarzu lub odniesione do miejsca przeznaczonego na przechowywanie Eucharystii^[196].

PRZYPISY:

^[160] Sobór Trydencki, Sesja XIII, 11 października 1551, Dekret o Najśw. Sakramencie, rozdz. 2: DS 1638; por. Sesja XXII, 17 września 1562, Nauka o Najśw. Ofierze Mszy świętejs, rozdz. 1-2: DS 1740, 1743; Św. Kongr. Obrzędów, Instr. Eucharisticum mysterium, nr 35: AAS 59 (1967) 560.
^[161] Por. Missale Romanum, Ordo Missae, nr 4, s. 505.
^[162] Mszał Rzymski, Ogólne wprowadzenie, nr 51^[.]
[163] Por. 1 Kor 11, 28.
^[164] Por. KPK, kan. 916; Sobór Trydencki, Sesja XIII, 11 października 1551, Dekret o Najśw. Sakramencie, rozdz. 7: DS 1646-1647; Jan Paweł II, Enc. Ecclesia de Eucharistia, nr 36: AAS 95 (2003) ss.457-458; Św. Kongr. Obrzędów, Instr. Eucharisticum mysterium, nr 35: AAS 59 (1967) 561.
^[165] Por. Jan Paweł II, Enc. Ecclesia de Eucharistia, nr 42: AAS 95 (2003) 461^[.]
[166] Por. KPK, kan. 844 § 1; Jan Paweł II, Enc. Ecclesia de Eucharistia, nry 45-46: AAS 95 (2003) 463-464; por. Pap. Rada ds. Popierania Jedności Chrześcijan, Dyrektorium o stosowaniu zasad i norm dotyczących ekumenizmu La recherche de l’unité, 25 marca 1993, nry 130-131: AAS 85 (1993) 1039-1119, tu 1089.
^[167] Por. Jan Paweł II, Enc. Ecclesia de Eucharistia, nr 46: AAS 95 (2003) 463-464.
^[168] Por. Św. Kongr. Obrzędów, Instr. Eucharisticum mysterium, nr 35: AAS 59 (1967) 561.
^[169] Por.^{[ ]}KPK, kan. 914;^{[ ]}Św. Kongr. ds. Dysc. Sakram., Declar. Sanctus Pontifex, 24 maja 1973: AAS 65 (1973) 410; Św. Kongr. Ds. Sakram. i Kultu Bożego oraz Kongr. ds. Duchowieństwa, List do przewodniczących Konferencji Episkopatów In quibusdam, 31 marca 1977, w: Enchiridion Documentorum Instaurationis Liturgicae, II, Roma 1988, s. 142-144; Św. Kongr. Ds. Sakram. i Kultu Bożego oraz Kongr. ds. Duchowieństwa, Responsum ad propositum dubium, 20 maja 1977: AAS 69 (1977) 427.
^[170] Por. Jan Paweł II, List apost. Dies Domini, 31 maja 1998, nry 31-34: AAS 90 (1998) 713-766, tu 731-734.
^[171] Por. KPK, kan. 914.
^[172] Por. KL nr 55.
^[173] Por. Św. Kongr. Obrzędów, Instr. Eucharisticum mysterium, nr 31: AAS 59 (1967) 558; Pap. Komisja Ds. Autent. Interpr. KPK, Responsio ad propositum dubium, 1 czerwca 1988: AAS 80 (1988) 1373.
^[174] Mszał Rzymski, Ogólne wprowadzenie, nr^{[ ]}85^[.]
[175] Por. KL nr 55; Św. Kongr. Obrzędów, Instr. Eucharisticum mysterium, nr 31: AAS 59 (1967) 558; Mszał Rzymski, Ogólne wprowadzenie, nry 85, 157, 243^[.]
[176] Por. Mszał Rzymski, Ogólne wprowadzenie, nr 160.
^[177] KPK, kan. 843 § 1; por. kan. 915.
^[178] Por. Mszał Rzymski, Ogólne wprowadzenie, nr 161.
^[179] Kongr. ds. Kultu Bożego i Dysc. Sakram., Dubium, „Notitiae” 35 (1999) ss.160-161.
^[180] Por. Mszał Rzymski, Ogólne wprowadzenie, nr 118.
^[181] Tamże, nr 160.
^[182] KPK, kan. 917; por. Pap. Komisja Ds. Autent. Interpr. KPK, Responsio ad propositum dubium, 11 lipca 1984: AAS 76 (1984) 746.
^[183] Por. KL nr 55; Mszał Rzymski, Ogólne wprowadzenie, nry 158-160, 243-244, 246.
^[184] Por. Mszał Rzymski, Ogólne wprowadzenie, nry 237-249; por. tamże nry 85, 157.
^[185] Por. tamże, nr 283a.
^[186] Por. Sobór Trydencki, Sesja XXI, 16 lipca 1562, Dekret o Komunii eucharystycznej, rozdz. 1-3: DS 1725-1729; KL nr 55; Mszał Rzymski, Ogólne wprowadzenie, nry 282-283.
^[187] Por. Mszał Rzymski, Ogólne wprowadzenie, nr 283.
^[188] Por. tamże^[.]
[189] Por. Św. Kongr. Kultu Bożego, Instr. Sacramentali Communione, 29 czerwca 1970: AAS 62 (1970) 665; Instr. Liturgicae instaurationes, nr 6a: AAS 62 (1970) 699.
^[190] Mszał Rzymski, Ogólne wprowadzenie, nr 285a.
^[191] Tamże, nr 245.
^[192] Por. tamże, nry 285b i 287.
^[193] Por. tamże, nry 207 i 285a.
^[194] Por. KPK, kan. 1367.
^[195] Por. Pap. Rada ds. Interpret. Tekstów Prawnych, Responsio ad propositum dubium, 3 lipca 1999: AAS 91 (1999) 918.
^[196] Por. Mszał Rzymski, Ogólne wprowadzenie, nry 163, 284.

opr. mg/mg