1. Światowa Federacja Luterańska i Kościół Katolicki, na podstawie porozumienia osiągniętego we Wspólnej deklaracji w sprawie nauki o usprawiedliwieniu (WD), oświadczają wspólnie: „Z wywodów przedłożonych w niniejszej Deklaracji wynika, że między luteranami i katolikami istnieje konsens w podstawowych prawdach dotyczących nauki o usprawiedliwieniu” (WD 40). Światowa Federacja Luterańska i Kościół Katolicki, na podstawie tego porozumienia, oświadczają wspólnie: „Potępienia Soboru Trydenckiego nie dotyczą nauki Kościołów luterańskich przedłożonej w tej Deklaracji. Potępienia luterańskich ksiąg wyznaniowych nie dotyczą nauki Kościoła rzymskokatolickiego przedłożonej w tej Deklaracji” (WD 41).

2. W nawiązaniu do Uchwały Rady Światowej Federacji Luterańskiej z 16 czerwca 1998 r., Odpowiedzi Kościoła Katolickiego z 25 czerwca 1998 r., jak i zapytań przedłożonych przez obie strony, załączony Aneks objaśnia bliżej konsens, jaki został osiągnięty we Wspólnej deklaracji. Stwierdza się w nim, że dawne wzajemne potępienia doktrynalne nie dotyczą nauki partnera dialogu, przedłożonej w tym dokumencie.

3. Obaj partnerzy dialogu zobowiązują się do kontynuowania i pogłębiania studiów nad podstawami biblijnymi nauki o usprawiedliwieniu. Poza tym będą dążyli do osiągnięcia szerszego wspólnego rozumienia nauki o usprawiedliwieniu, wykraczającego poza ustalenia zawarte we Wspólnej deklaracji i w załączonym Aneksie. Na bazie osiągniętego konsensu szczególnie niezbędny jest dalszy dialog dotyczący tych kwestii, o których Wspólna deklaracja mówi, że wymagają bliższego wyjaśnienia (WD 43); celem, do którego się zmierza, jest osiągnięcie pełnej wspólnoty kościelnej, jedności w różnorodności, w której różnice nadal istniejące będą ze sobą „pojednane”, tracąc moc wywoływania podziałów. Luteranie i katolicy będą kontynuować swe wysiłki, kierując się duchem ekumenizmu; na podstawie wspólnego świadectwa będą starali się objaśniać naukę o usprawiedliwieniu w języku zrozumiałym dla współczesnego człowieka, w języku uwzględniającym indywidualne i społeczne wymogi naszej epoki.

Składając podpis pod tym aktem Kościół Katolicki i Światowa Federacja Luterańska potwierdzają, że akceptują w całości Wspólną deklarację w sprawie nauki o usprawiedliwieniu.

ANEKS

1. Poniższe objaśniania podkreślają zgodność poglądów w podstawowych prawdach dotyczących nauki o usprawiedliwieniu, osiągniętych we Wspólnej deklaracji w sprawie nauki o usprawiedliwieniu; tak więc stwierdza się, że dawne wzajemne potępienia nie dotyczą katolickiej i luterańskiej nauki o usprawiedliwieniu, zaprezentowanej we Wspólnej deklaracji.

2. Wspólnie wyznajemy: „Tylko z łaski i w wierze w zbawcze działanie Chrystusa, a nie na podstawie naszych zasług zostajemy przyjęci przez Boga i otrzymujemy Ducha Świętego, który odnawia nasze serca, uzdalnia nas i wzywa do dobrych uczynków” (WD 15).

A. „Wyznajemy wspólnie, że Bóg z łaski odpuszcza człowiekowi grzech, jednocześnie uwalnia go w jego życiu od zniewalającej mocy grzechu […]” (WD 22). Usprawiedliwienie jest odpuszczeniem grzechów i uczynieniem [niesprawiedliwego] sprawiedliwym; w akcie tym Bóg „obdarza nowym życiem w Chrystusie” (WD 22). „Usprawiedliwieni tedy z wiary, pokój mamy z Bogiem” (Rz 5,1). „Zostaliśmy nazwani dziećmi Bożymi i nimi jesteśmy” (1 J 3,1). Jesteśmy prawdziwie i wewnętrznie odnowieni przez działanie Ducha Świętego i pozostajemy w stałej zależności od Jego działania w nas. „Tak więc, jeśli ktoś jest w Chrystusie, nowym jest stworzeniem; stare przeminęło, oto wszystko stało się nowe” (2 Kor 5,17). W tym znaczeniu usprawiedliwieni nie pozostają grzesznikami.

Bylibyśmy jednak w błędzie, gdybyśmy mówili, że jesteśmy bez grzechu (1 J 1,8-10; por. WD 28). „Dopuszczamy się bowiem wszyscy wielu uchybień” (Jk 3,2). „Uchybienia – któż znać może? Ukryte błędy odpuść mi!” (Ps 19,13). A modląc się, możemy tylko jak celnicy mówić: „Boże, bądź miłościw mnie grzesznemu” (Łk 18,13). Nasze liturgie wypowiadają się na ten temat w różny sposób. Wspólnie słyszymy napomnienie: „Niechże więc nie panuje grzech w śmiertelnym ciele waszym, abyście nie byli posłuszni pożądliwościom jego” (Rz 6,12). To przypomina nam o stałym niebezpieczeństwie, jakie grozi chrześcijaninowi ze strony mocy grzechu i jego następstw. W tym sensie luteranie i katolicy mogą pojmować wspólnie chrześcijanina jako simul iustus et peccator, mimo że ich podejście do tego zagadnienia, przedstawione w WD 29-30, jest zróżnicowane.

B. Strona katolicka i strona luterańska przypisują pojęciu „konkupiscencja” różne znaczenia. W luterańskich księgach wyznaniowych konkupiscencja jest rozumiana jako pożądliwość człowieka, przez co staje się on samolubny; w świetle duchowo rozumianego prawa taka postawa uchodzi za grzech. Według katolickiego rozumienia konkupiscencja jest wywodzącą się z grzechu i ku niemu dążącą skłonnością, która pozostaje w człowieku również po chrzcie. Bez uszczerbku dla istniejących różnic, z perspektywy luterańskiej jest możliwe uznanie, że pożądliwość może stać się miejscem rozprzestrzeniania grzechu. Z powodu mocy grzechu cały człowiek jest przeniknięty skłonnością do przeciwstawiania się Bogu. Według luterańskiego i katolickiego rozumienia, ta skłonność nie jest zgodna z pierwotnym planem Boga wobec człowieka (WD 30). Grzech ma charakter personalny i jako taki prowadzi do odłączenia od Boga. Jest on samolubną pożądliwością starego człowieka oraz brakiem zaufania i miłości do Boga.

Rzeczywistość zbawienia darowana w chrzcie i zagrożenie przez moc grzechu mogą dojść do głosu w ten sposób, że z jednej strony zostaje podkreślone odpuszczenie grzechów i odnowa człowieka w Chrystusie przez chrzest, z drugiej zaś strony dostrzega się, że również usprawiedliwiony „nie jest jeszcze wolny od napierającej mocy i ingerencji grzechu” (por. Rz 6,12-14); „nie omija go też trwająca przez całe życie walka […] przeciw Bogu” (WD 28).

C. Usprawiedliwienie dokonuje się „tylko z łaski” (WD 15 i 16), tylko przez wiarę, człowiek zostaje usprawiedliwiony „niezależnie od uczynków” (Rz 3,28; por. WD 25). „To łaska stwarza wiarę, dzieje się tak nie tylko w momencie, gdy wiara rodzi się w człowieku, lecz także tak długo, jak długo ona trwa” (Tomasz z Akwinu, S. Th. II/II 4,4 ad 3). Działanie łaski Bożej nie wyklucza działania człowieka: Bóg sprawia wszystko, chcenie i wykonanie, przeto jesteśmy wezwani do podjęcia trudu (por. Flp 2,12n). „[…] Duch Święty najpierw (jak powiedziano) rozpoczął w nas przez Słowo i Sakramenty swoje dzieło nowonarodzenia i odnowy, tak że następnie możemy i mamy prawdziwie współdziałać przez moc Ducha Świętego” (Formuła zgody: Solida Declaratio [skrót FZ: SD], II,64n).

D. Łaska, jako wspólnota usprawiedliwionych z Boga w wierze, nadziei i miłości, otrzymywana jest stale przez zbawcze działanie Boga wobec stworzenia (por. WD 27). Jednak usprawiedliwiony jest odpowiedzialny za to, aby jej nie utracić, lecz w niej żyć. Wezwanie do czynienia dobrych uczynków jest wezwaniem do pielęgnowania wiary (Apologia Konfesji Augsburskiej, IV,189). Usprawiedliwieni winni spełniać dobre uczynki, „aby umacniane było powołanie, to znaczy, aby nie wypadli ze swojego powołania, jeśliby ponownie zgrzeszyli” (tamże, XX,13, z powołaniem na 2 P 1,10; por. FZ: SD IV,33). W tym znaczeniu luteranie i katolicy mogą wspólnie rozumieć to, co w WD 38 i 39 mówi się na temat „zachowania łaski. Oczywiście, wszystko, co w człowieku poprzedza wolny dar wiary i po nim następuje, nie jest podstawą usprawiedliwienia i nie przyczynia się do niego” (WD 25).

E. Przez usprawiedliwienie zostajemy bezwarunkowo przyjęci do wspólnoty z Bogiem. Wiąże się z tym obietnica życia wiecznego: „Bo jeśli wrośliśmy w podobieństwo Jego śmierci, wrośniemy również w podobieństwo Jego zmartwychwstania” (Rz 6,5; por. J 3,36; Rz 8,17). Na Sądzie Ostatecznym usprawiedliwieni będą sądzeni także na podstawie ich uczynków (por. Mt 16,27; 26,31-46; Rz 2,16; 14,12; 1 Kor 3,8; 2 Kor 5,10 etc.). Zmierzamy do Sądu, w którym Bóg w swym łaskawym wyroku przyjmie wszystko, co w naszym życiu i postępowaniu jest zgodne z Jego wolą. Lecz wszystko, co niewłaściwe w naszym życiu, zostanie odsłonięte i nie wejdzie do życia wiecznego. Również Formuła zgody stwierdza: „Taka bowiem jest wola i taki jest wyraźny nakaz Boży, by wierzący wykonywali dobre uczynki, które Duch Święty sprawuje w wierzących, które też Bóg Ojciec dla Chrystusa przyjmuje i uznaje za miłe i za które obiecuje wspaniałą nagrodę w tym i przyszłym życiu” (FZ: SD IV,38). Wszelka nagroda jest jednak nagrodą z łaski, wobec której nie możemy wysuwać żadnych roszczeń.

3. Nauka o usprawiedliwieniu jest miernikiem i probierzem wiary chrześcijańskiej. Żadna nauka nie może być sprzeczna z tym kryterium. W tym znaczeniu nauka o usprawiedliwieniu jest „nieodzownym kryterium, które całą naukę i praktykę Kościoła chce skupiać nieustannie wokół Chrystusa” (WD 18). Jej prawdy i jedynego w swoim rodzaju znaczenia należy szukać w ogólnym kontekście fundamentalnego trynitarnego wyznania wiary Kościoła. Uznajemy „za swój wspólny cel wyznawanie we wszystkim Chrystusa; tylko Jemu ponad wszystko należy ufać jako jedynemu Pośrednikowi (1 Tm 2,5n), przez którego Bóg w Duchu Świętym daje samego siebie i obdarza swoimi odnawiającymi darami” (WD 18).

4. Odpowiedź Kościoła katolickiego nie chce kwestionować ani autorytetu synodów luterańskich, ani autorytetu Światowej Federacji Luterańskiej. Kościół Katolicki i Światowa Federacja Luterańska rozpoczęli i prowadzą dialog jako równoprawni partnerzy (par cum pari). Bez uszczerbku dla różnych poglądów na autorytet w Kościele, każdy z partnerów respektuje właściwą procedurę stosowaną przez drugiego partnera w procesie dochodzenia do rozstrzygnięć doktrynalnych.

Biblioteka „WIĘZI”
e-mail: wiez@wiez.com.pl
http://free.ngo.pl/wiez

***Przekład: Karol Karski; przedruk z: „Studia i Dokumenty Ekumeniczne” 13 (1997) nr 2, s. 67-86. Wyrażam wdzięczność prof. K. Karskiemu za Jego zgodę na przedruk tłumaczenia w niniejszej książce.

Napisz komentarz (0 Komentarze)