Być może patrząc na dramaty i rozczarowania, akty terroru i przemocy, na głód i inne nieszczęścia dotykające ludzi na świecie, zadawałeś sobie pytanie: Co mogę zrobić? Jak mógłbym mocniej przylgnąć do Jezusa, aby przyczynić się do rozwiązania tych palących problemów?

Już od wieków chrześcijanie i pisarze chrześcijańscy borykali się z podobnymi pytaniami. Jednym z nich był rycerz hiszpański, Ignacy Loyola. Urodzony w 1491 roku, kiedy imperium hiszpańskie było u szczytu swojej chwały, Ignacy pragnął zdobyć rycerską sławę. Jednak już w pierwszej bitwie został poważnie ranny. Przykuty do łóżka po operacji nogi, zaczął czytać dzieje Chrystusa i żywoty świętych. Jak błahe i powierzchowne wydały mu się jego ziemskie ambicje w porównaniu ze szlachetnymi dążeniami Chrystusa i Jego naśladowców, takich jak Franciszek czy Dominik!

Kiedy Ignacy wydobrzał na tyle, że mógł samodzielnie chodzić, zaczął pielgrzymować – najpierw do miejscowego sanktuarium, a wkrótce potem aż do samej Ziemi Świętej. Modląc się w drodze i rozmyślając, często próbował zobaczyć siebie w rozmaitych scenach z życia Chrystusa i praktyka ta stała się dla niego ogromną pociechą. W wyobraźni słuchał słów Jezusa, Matki Bożej czy Apostołów w taki sposób, jakby sam uczestniczył w ich rozmowie.

Szczęśliwie dla nas, Ignacy notował sobie te rozważania i ich owoce. Zaczął też wykorzystywać te zapiski do prowadzenia innych, aby i oni, oczyszczając swoje intencje, poznawali wolę Bożą wobec swego życia. Stopniowo notatki Ignacego przerodziły się w rodzaj przewodnika znanego odtąd jako Ćwiczenia duchowne.

Odprawianie Ćwiczeń

Od samego początku Ignacy proponował swoje Ćwiczenia szerokiemu gronu osób i po dziś dzień mają one rzesze zwolenników. Przykładowo, św. Faustyna, znana na całym świecie sekretarka miłosierdzia Bożego, regularnie zamieszczała w swoim Dzienniczku notatki z dorocznych rekolekcji ignacjańskich, odprawianych pod kierunkiem ojca z Towarzystwa Jezusowego. Bł. Jan XXIII, inicjator Soboru Watykańskiego II, przyznaje, że swoje własne przebudzenie duchowe zawdzięcza medytacji o Chrystusie Królu z II tygodnia Ćwiczeń Ignacjanskich.

Św. Ignacy rozpoczyna Ćwiczenia od nawrócenia i pokuty, by następnie poprowadzić rekolektanta poprzez kolejne etapy życia Jezusa: życie ukryte, działalność publiczną, mękę i zmartwychwstanie. Proponuje także specjalne medytacje, które łączą rozważanie scen ewangelicznych z osobistymi decyzjami rekolektanta. Przytoczmy tu chociażby niezwykle aktualną i pomocną medytację o „prawdziwym znaczeniu Kościoła”, która ukazuje, jak Duch Święty już od dwóch tysięcy lat prowadzi swój Kościół za pośrednictwem zwykłych, słabych ludzi.

Program rekolekcji nakreślony przez św. Ignacego jest niezwykle uniwersalny i daje się dostosować do różnych warunków. Na gruntowne wprowadzenie w rekolekcje wystarczy nawet jeden weekend. Następnie warto poświęcić cały tydzień na odprawienie rekolekcji pod opieką kierownika duchowego w wybranym ośrodku rekolekcyjnym, z dala od rozproszeń codziennego życia.

Nowość – Ćwiczenia w formie dziennika

Rytm jezuickiego życia, w którym modlitwa przeplata się z nauką i pracą, umożliwił mi co najmniej dwudziestokrotne odbycie Ćwiczeń duchownych. Jednakże w ostatnim dziesięcioleciu pisarze i kierownicy duchowi poświęcają więcej uwagi tej ogromnej większości chrześcijan, którym obowiązki rzadko pozwalają na całkowite odsunięcie się na „pustynię” – mam tu na myśli szczególnie ludzi świeckich, którzy czują się wezwani przez Boga do różnych zaangażowań w Kościele. W jaki sposób mogą oni najlepiej skorzystać z Ćwiczeń duchownych?

Manuel Ruiz Jurado SJ, emerytowany przewodniczący Instytutu Duchowości przy Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie, jest jednym z wielu doświadczonych kierowników duchowych, którzy próbują odpowiedzieć na tę potrzebę, publikując własne notatki rekolekcyjne. Poszerzają one zwięzły tekst Ćwiczeń i pozwalają czytelnikom przechodzić je we własnym tempie. Oprócz tekstu Ignacego i medytacji o. Jurado znajdziemy tam również pytania do osobistej refleksji. Są one podobne do pytań, które zwykle zadaje kierownik duchowy, aby pomóc rekolektantowi w skoncentrowaniu się na rzeczach zasadniczych – starając się jednocześnie nie przeszkadzać bezpośredniemu działaniu Ducha Świętego w sercu człowieka.

Czerpać ze źródła mocy

Jako były student i współpracownik o. Jurado, miałem szczęście regularnie uczestniczyć w prowadzonych przez niego dniach skupienia opartych na tekście Ćwiczeń. Zawsze bardzo poruszały mnie wygłaszane przez niego wprowadzenia do podstawowych medytacji – na przykład o Zwiastowaniu czy o królowaniu Chrystusa – które mobilizowały nas do wysiłku na większą cześć i chwałę Boga Ojca.

Zwłaszcza w trudnych momentach szczególną pomocą był dla mnie komentarz o. Jurado do tej sceny ewangelicznej, kiedy młody Jezus udaje się ze swymi rodzicami do świątyni jerozolimskiej. Jezus nie idzie tam, by krytykować czy odcinać się od religii swoich przodków, ale by się modlić, śpiewać i głęboko doświadczać obecności Boga. Podobnie i my, przystępując do modlitwy z sercem czystym, przybliżamy się do źródła naszej wewnętrznej mocy; uzyskujemy przebaczenie naszych grzechów i słabości.

Przeżywając Ćwiczenia w tym właśnie duchu, poznajemy, że Bóg pragnie napełniać nas swoją świętością o wiele bardziej, niż my sami pragniemy ją przyjmować. Słyszymy Boże wezwanie rozbrzmiewające w ciszy naszych serc i umieramy dla siebie, aby żyć łaską. Odnajdujemy wdzięczność, pokorę i wytrwałość, które są nam potrzebne, by wypełnić swoją misję w Bożym planie zbawienia.

Ośrodki rekolekcyjne, w których można odprawić Ćwiczenia ignacjańskie: