Katecheza została wygłoszona w katolickiej wspólnocie charyzmatycznej HALLELU JAH. Nauczanie ks. Siemieniewskiego można również wysłuchać w formacie MP3. Zalogowani czytelnicy naszego serwisu moga pobrać plik dźwiękowy z [tego] miejsca.

Dzisiaj zaczniemy od najprawdziwszego w świecie pokarmu biblijnego. Nie pokarmu rozumianego przenośnie i metaforycznie („słowo Boże jest pokarmem”), ale pokarmu całkiem dosłownego. Pismo Święte mówi o różnych pokarmach – o przepiórkach, o mannie – ale takich pokarmów nie miałem pod ręką, natomiast odkryłem, że Pismo Święte mówi między innymi o plackach figowych. Tak się złożyło, że akurat mam ze sobą kawałek placka figowego. Niestety nieduży, dlatego nie będę mógł poczęstować wszystkich – starczy tylko dla Tomka. W Starym Testamencie kilka razy czytamy o takich plackach. Czytamy na przykład o bardzo dobrych ciastkach figowych, które upiekła Abigail.

Proszę bardzo, wszyscy mogą popatrzeć, jak Tomek je placek figowy. Bardzo mu smakuje. Zjadł… Zaraz! Co on robi?! Zjadł nadzienie, a resztę zostawił! Co to za moda: wyjeść z keksu rodzynki i zostawić resztę ciasta?! Wyjeść z ciastka figowego najlepsze kąski, a zostawić resztę?! Co to ma znaczyć?! Kto to widział?!

Niestety, dzieje się tak nie tylko przy degustacji placka figowego albo keksu z rodzynkami. Niestety, dzieje się tak często również przy czytaniu Pisma Świętego, przy spożywaniu tego pokarmu, jakim jest słowo Boże.

Dla odnowy charyzmatycznej szczególnie ważnym tekstem, do którego się szczególnie często odwołujemy, jest Pierwszy List do Koryntian. Ale niestety, często przypomina to degustację ciasta figowego metodą, którą przed chwilą widzieliśmy: wyjeść słodkie nadzienie, a to, co jest mniej przyjemne, choć bardziej pożywne, odrzucić. Wyjeść rodzynki z keksu, a resztę uznać za rzecz niepotrzebną.

Pytałem niedawno w charyzmatycznym gronie, o czym jest Pierwszy List do Koryntian. I usłyszałem odpowiedź: o charyzmatach – o językach, o proroctwach i o uzdrowieniach – właśnie o tym.

Czy to prawda, że Pierwszy List św. Pawła Apostoła do Koryntian jest o charyzmatach? To jest prawda w takim samym sensie jak zdanie, że keks składa się z rodzynków albo że ciasto figowe składa się ze słodkiego nadzienia. To jest prawda, ale prawda częściowa. A jeżeli uznajemy tylko prawdę częściową, to prawda staje się nagle nieprawdą.

Otóż Pierwszy List św. Pawła Apostoła do Koryntian, który bardzo słusznie jest szczególnie ulubionym tekstem w odnowie charyzmatycznej, mówi o czymś więcej niż tylko o charyzmatach. Prawda, o której list św. Pawła mówi z większą powagą i z większym naciskiem, to prawda o jedności Ciała Chrystusa.

W Pierwszym Liście do Koryntian św. Paweł w kilku miejscach wyraźnie zachwyca się wielkim skarbem jedności. Na przykład w rozdziale dziesiątym pisze tak:

„Kielich błogosławieństwa, który błogosławimy, czyż nie jest udziałem we Krwi Chrystusa? Chleb, który łamiemy, czyż nie jest udziałem w Ciele Chrystusa?” (1 Kor 10,16).

I dalej, gdzie słyszymy jak gdyby hymn na cześć jedności:

„Ponieważ jeden jest chleb, przeto my, liczni, tworzymy jedno Ciało. Wszyscy bowiem bierzemy z tego samego chleba” (1 Kor 10,17).

Albo mówi nam św. Paweł Apostoł, po co zostaliśmy ochrzczeni w Duchu Świętym:

„Wszyscyśmy w jednym Duchu zostali ochrzczeni, aby stanowić jedno Ciało” (1 Kor 12,13).

Kiedy św. Paweł rozglądał się po Kościele i oglądał skutek chrztu w Duchu Świętym: mnogość i rozmaitość charyzmatów, to też wprawiało go w zachwyt. Kiedy widział, jak różnorodne funkcje zaczynają ludzie spełniać w Kościele pod wpływem działania Ducha Świętego, napisał tak:

„Wy przeto jesteście Ciałem Chrystusa i poszczególnymi członkami” (1 Kor 12,27).

Dużo jest w Liście św. Pawła o jedności Kościoła, którą porównuje z jednością ciała. Ciało oczywiście jest tylko jedno, chociaż bardzo różnorodne. Najróżniejsze części ciała spełniają rozmaite role: słyszenia, widzenia, chodzenia, chwytania, dotykania, ale tworzą jedno ciało.

Jednak obok zachwyconych słów św. Pawła o jedności Ciała Chrystusa, które zapisał w swoim Pierwszym Liście do Koryntian, są też niestety głosy negatywne. Na przykład tuż obok w rozdziale dwunastym napisał tak:

„Jeśliby noga powiedziała: «Ponieważ nie jestem ręką, nie należę do ciała» – czy wskutek tego rzeczywiście nie należy do ciała?” (1 Kor 12,15).

Zastanówmy się, jaki może być powód pisania takich słów. Musiała się zdarzyć jakaś smutna okazja, którą św. Paweł tak właśnie skomentował. Ktoś zachował się właśnie w ten sposób wobec jedności Ciała Chrystusa, że św. Paweł musiał wołać: Popatrzcie, to tak jakby ręka powiedziała: „Nie należę do ciała”. Albo – mówi św. Paweł – jakby ucho powiedziało: „Nie jestem okiem, nie należę do ciała”. To nie są rozważania teoretyczne ani dywagacje teologiczne. To są komentarze do wydarzeń, które zaszły w Koryncie, i to do wydarzeń niewesołych.

Św. Paweł w rozdziale trzecim pisze tak:

„Ciągle jeszcze jesteście cieleśni” (1 Kor 3,3).

Ciekawa jest motywacja, jaką podał. Dlaczego uznał, że Koryntianie są cieleśni? Jest to tym bardziej intrygujące, że przy początku Listu do Koryntian napisał:

„Nie brakuje wam żadnego daru łaski” (1 Kor 1,7).

To bardzo ciekawe: z jednej strony pisze: „nie brakuje wam żadnego daru łaski”, a z drugiej – o tych samych ludziach wyrokuje: „ciągle przecież jeszcze jesteście cieleśni”. I tłumaczy to tak:

„Jeżeli bowiem jest między wami zawiść i niezgoda, to czyż nie jesteście cieleśni i nie postępujecie tylko po ludzku? Skoro jeden mówi: «Ja jestem Pawła», a drugi: «Ja jestem Apollosa», to czyż nie postępujecie tylko po ludzku?” (1 Kor 3,3n).

Pierwszy List św. Pawła do Koryntian, który bardzo słusznie jest naszym ulubionym listem, niech stanie się biblijnym sztandarem ruchu charyzmatycznego, ale łącznie z surowymi upomnieniami, które również zawiera. Na samym początku, jako zapowiedź głównego tematu tego Listu, św. Paweł tak uroczyście i surowo napomina chrześcijan z Koryntu:

„Upominam was, bracia, w imię Pana naszego, Jezusa Chrystusa, abyście byli zgodni i by nie było wśród was rozłamów” (1 Kor 1,10).

Warto zauważyć, że św. Paweł używa tu dwóch ważnych słów. Jedno słowo greckie to schizma, a drugie to hairesis. Od greckiego schizma pochodzi słowo tak samo brzmiące po polsku, a od hairesis po spolszczeniu powstało słowo „herezja”. Mówi nawet św. Paweł do człowieka wprowadzającego rozłamy (anthropos hairetikos – Tt 3,10):

„Upominam was, bracia […], by nie było wśród was rozłamów, byście byli jednego ducha i jednej myśli” (1 Kor 1,10).

Niestety, św. Paweł nie pisał tego zapobiegawczo. To była reakcja na coś, co w Koryncie się wydarzyło. Pisze dalej Apostoł tak:

„Doniesiono mi bowiem o was, bracia moi, przez ludzi Chloe, że zdarzają się między wami spory. Myślę o tym, co każdy z was mówi: «Ja jestem Pawła, a ja Apollosa; ja jestem Kefasa, a ja Chrystusa»” (1 Kor 1,11n).

Upomnienie św. Pawła nie było profilaktyczne, lecz było lekarstwem na już zaistniałą sytuację. Koryntianie – zamiast tworzyć jeden Kościół w Koryncie – stworzyli kilka stronnictw, grup, pewnie po prostu kilka kościołów. Jeden z takich kościołów brał imię od Apollosa, którego znamy z Dziejów Apostolskich. Inni mówili: A my jesteśmy z kościoła Kefasa. A jeszcze inni: my – z kościoła Pawła. Szczególnie ciekawe, że jedno z tych stronnictw twierdziło: a my jesteśmy z kościoła Chrystusa. Takie stronnictwo w Koryncie też było. Po oddzieleniu się, po rozłamie (schizma, hairesis), mówili: My jesteśmy kościołem Jezusa Chrystusa. Tak wygląda opisana przez św. Pawła sytuacja: „Ja jestem Pawła, ja Apollosa, ja jestem Kefasa, a ja Chrystusa”.

Warto postawić pytanie: Dlaczego w Pierwszym Liście do Koryntian, w którym o charyzmatach jest więcej niż gdziekolwiek indziej w Nowym Testamencie, jednocześnie jest tak dużo o potrzebie jedności i o rozłamach? To ciekawe, dlaczego jeden list porusza akurat te dwa tematy: charyzmaty i rozłamy.

Niech ten znak zapytania przez chwilę nam towarzyszy, niech nas intryguje, a w poszukiwaniu odpowiedzi na to pytanie przenieśmy się z połowy I wieku (1 Kor powstał w 56 roku) o prawie dwadzieścia wieków później – i mamy rok 2004. Rozejrzyjmy się po sytuacji w Kościele polskim i zobaczmy, czy dzisiaj znajdziemy jakieś wskazówki, które nam pozwolą odgadnąć, dlaczego przed dwudziestoma wiekami św. Paweł połączył te dwa tematy.

Zajrzyjmy do fragmentu, który znalazłem kiedyś w wysokonakładowym dzienniku. Czytamy tam tak:

„Kaliska wspólnota opuściła Kościół rzymskokatolicki, a teraz nabożeństwa odprawia w sali wynajmowanej od Kościoła zielonoświątkowego i liczy blisko pięćset osób”.

Ciekawe, co to może być za wspólnota? Czy to może jest jakaś parafia kaliska? Nie. Czy to może jest Neokatechumenat? Też nie. Czy to może jest lokalne kółko różańcowe? Też nie. W tym dzienniku możemy przeczytać, że jest to wspólnota ruchu Odnowy w Duchu Świętym.

Przeglądałem kiedyś „Zeszyty Odnowy w Duchu Świętym”, materiały formacyjne Odnowy charyzmatycznej, i znalazłem tam taką wzmiankę:

„Nowosądecka wspólnota w ciągu dwudziestu lat swojego istnienia przechodziła różne koleje aż po bolesne doświadczenie rozłamu, kiedy duża część grupy odeszła od Kościoła katolickiego”.

Może ktoś pomoże nam zgadnąć, co to mogła być za grupa: Czy to była jakaś parafia nowosądecka, czy może to był nowosądecki Neokatechumenat, a może Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży w Nowym Sączu? Nie. Była to – jak czytamy w „Zeszytach Odnowy” – nowosądecka wspólnota Odnowy w Duchu Świętym.

Jeśli rozejrzymy się po mapie wyznaniowej naszego kraju i zauważymy grupy, które kiedyś były katolickie, a od dwóch, trzech, pięciu, czy dziesięciu lat, nie są katolickie, bo wystąpiły z Kościoła, zauważymy coś intrygującego. Chociaż takich grup jest dużo i są rozsiane po całej Polsce – od Wrocławia przez Szczecin, Gdynię, Warszawę, Kraków, Kielce, Kalisz, Nowy Sącz i wiele innych miejscowości – rzecz ciekawa: to zjawisko nie jest rozsiane po wszystkich wspólnotach i wszystkich ruchach kościelnych w Polsce. To zjawisko jest skoncentrowane w jednym ruchu – i nie jest to ani Droga Neokatechumenalna, ani nie są to lokalne koła różańcowe, ani nie są to parafie. Jest to ruch odnowy charyzmatycznej.

Rzut oka na współczesną panoramę wyznaniową w Polsce być może ułatwi nam odgadnięcie, dlaczego św. Paweł nie pisał o rozłamach do Rzymian, nie pisał o rozłamach do Galatów, nie pisał o rozłamach do Tesaloniczan, lecz pisał akurat do Koryntian. Nie pisał ani do Rzymian, ani do Galatów, ani do Tesaloniczan, bo tam była jedność. Pisał o rozłamach do Koryntian z bardzo prostego powodu: bo tam były rozłamy. Podobnie, nie ma potrzeby wygłaszać katechezy o rozłamach w żadnej parafii wrocławskiej. Jeżeli urządza się adwentowe albo wielkopostne rekolekcje parafialne, nie ma potrzeby podejmowania tematu rozłamów, bo takich zjawisk w parafiach wrocławskich nie ma. Jeżeli się głosi homilię w Neokatechumenacie albo w Stowarzyszeniu Brata Alberta, albo w Duszpasterstwie Akademickim „Wawrzyny”, nie ma potrzeby poruszać takich tematów, natomiast w odnowie charyzmatycznej – owszem. Z jakiego powodu? Z takiego samego powodu, z jakiego ten temat poruszał św. Paweł lat temu prawie dwa tysiące. Otóż nie jest to „problem katolicki” (w sensie: ogólnokatolicki) – jest to problem ruchu odnowy charyzmatycznej. Tak wyglądają realia wyznaniowe w Polsce ostatnich kilkunastu lat.

Dlaczego spośród tylu gmin, do których św. Paweł pisał listy – Rzym, Kolosy, Tesalonika – dlaczego akurat do najbardziej charyzmatycznej wspólnoty, do Kościoła w Koryncie, pisał tyle o darach duchowych oraz tyle o rozłamach i potrzebie jedności? Obdarowanie jest wielkim błogosławieństwem, ale stwarza też pokusy. Weźmy przykład z życia. Czy żebrak ma pokusę defraudowania pieniędzy? Nie. On ma inne pokusy, ale akurat pokusy defraudowania pieniędzy – nie. A teraz wyobraźmy sobie, że żebrak został obdarowany stanowiskiem kasjera. Teraz owszem, pokusę niewydania reszty już może mieć. A teraz wyobraźmy sobie, że będąc na stanowisku kasjera, został jeszcze bardziej obdarowany: został konwojentem. Teraz, być może, ma już nawet pokusę pożyczenia sobie bez wiedzy właścicieli walizki z dolarami. A wyobraźmy sobie, że został jeszcze bardziej obdarowany: został szefem banku. Teraz może go kusić już nie tylko walizka z dolarami, ale może się zastanawiać, ile zer dopisać do swojego konta.

Obdarowanie jest błogosławieństwem, ale obdarowanie przynosi też pokusy. Charyzmaty są wielkim błogosławieństwem i ciągle trzeba nam wracać do Pierwszego Listu św. Pawła do Koryntian, żeby odkrywać, jak wielkim są darem dla budowania Kościoła. Trzeba też jednak do tego Listu wracać, żeby odkrywać, że obdarowanie wraz z błogosławieństwem przynosi pokusę, ponieważ obdarowanym jest człowiek, a człowiek bywa grzeszny i słaby. Człowiek nieobdarowany przez Ducha Świętego może mieć inne pokusy, ale nie będzie miał pokusy rozłamu. Człowiek nieobdarowany przez Ducha Świętego może mieć pokusę lenistwa, może mieć pokusę gnuśności, może mieć mnóstwo innych pokus, ale akurat pokusa rozłamu go ominie.

Kiedy przyjrzymy się listom św. Pawła, to zauważymy, że obdarowanie charyzmatyczne jest rodzajem ryzyka ze strony Pana Boga. Pan Bóg dar, skarb, składa w ręce grzesznych ludzi, a grzeszni ludzie miewają pokusy. Często przyczyną takiej pokusy jest fakt, że trwanie w jedności w Kościele bywa trudne. Ktoś, kto otrzymał nadzwyczajne dary duchowe, jest podatny, jak się okazuje, na pokusę, aby przebywać wyłącznie wśród ludzi podobnie obdarowanych. Kto nie jest aktywny, nie jest zaangażowany w życie Kościoła, nie zauważy, że trwanie w jedności jest trudne. Podobnie jak kawaler nie zauważy, że trwanie w jedności małżeńskiej wymaga trudu, tak samo człowiek, który w Kościele zachowuje się biernie i jest tam rzadko obecny, nie zauważy, że trwanie w jedności kościelnej jest trudne.

Często rozłamy mają taką przyczynę, że trwanie w jedności w Kościele bywa trudne i niewygodne. To prawda, ale dla chrześcijanina drogowskazem, który pokazuje dobro i zło, nie jest wygoda, drogowskazem nie jest to, co łatwe. Dobro i zło to jest inne rozróżnienie niż wygodne – niewygodne. Chrześcijanin nie dowiaduje się, co jest dobre, a co jest złe, patrząc na siebie: Czy to jest dla mnie wygodne? Chrześcijanin dowiaduje się, co jest dobre i co jest złe, po pierwsze: z sumienia, a po drugie – i pewnie w sprawach jedności kościelnej jest to nawet źródło bardziej podstawowe – z Pisma Świętego.

Rzecz ciekawa, że ludzie skądinąd bardzo zaangażowani i bardzo na swój sposób rozmodleni, potrafią nie zauważać wymagań dotyczących dobra i zła spisanych w Piśmie Świętym. Jest pewne miejsce w Liście do Galatów, do którego teraz sobie zajrzymy:

„Jest rzeczą wiadomą, jakie uczynki rodzą się z ciała: nierząd, nieczystość, wyuzdanie, uprawianie bałwochwalstwa, czary, nienawiść, spór, zawiść, wzburzenie, niewłaściwa pogoń za zaszczytami, niezgoda, rozłamy, zazdrość, pijaństwo, hulanki i tym podobne. Co do nich zapowiadam wam, jak to już zapowiedziałem: ci, którzy się takich rzeczy dopuszczają, królestwa Bożego nie odziedziczą” (Ga 5,19-21).